Το όχημα του πολιτικού ασύλου
Tου Σταύρου Λυγερού
Ενα μεγάλο ποσοστό των μεταναστών, που συλλαμβάνονται για παράνομη είσοδο στην Ελλάδα, υποβάλλουν αίτηση πολιτικού ασύλου. Το κάνουν κυρίως για να κερδίσουν χρόνο. Η διαδικασία εξέτασης του αιτήματος συχνά διαρκεί χρόνια και εάν δεν ολοκληρωθεί, οι αιτούντες δεν απελαύνονται.
Εξασφαλίζουν, δηλαδή, καθεστώς προσωρινής παραμονής. Η πλειονότητα όσων υποβάλλουν αιτήσεις δεν έχει ταυτότητα ή διαβατήρια. Κατά κανόνα αναφέρουν ως χώρα προέλευσης τόπο όπου υπάρχουν συγκρούσεις, προκειμένου να αποσπάσουν θετική απάντηση. Από τις αιτήσεις πολιτικού ασύλου ελάχιστες γίνονται δεκτές, επειδή κρίνονται καταχρηστικές ή δεν υποστηρίζονται από τους ενδιαφερομένους (στη συνέντευξη εμφανίζεται περίπου το 10%).
Η μαζική υποβολή αιτήσεων αποδυναμώνει τον θεσμό του πολιτικού ασύλου. Ορισμένες φορές μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά. Μέσα στο σωρό απορρίπτονται και αιτήσεις ατόμων τα οποία δικαιούνται πολιτικό άσυλο. Για την κατάσταση αυτή δεν είναι άμοιροι και φορείς που έχουν αποστολή την προστασία των πολιτικών προσφύγων. Ξεχειλώνοντας την έννοια του πολιτικού πρόσφυγα έχουν υπονομεύσει τον θεσμό για την προστασία του.
Στο σημείο που έχουν φθάσει τα πράγματα, επιβάλλεται να καταστεί όσο το δυνατόν πιο καθαρή η διάκριση μεταξύ πολιτικών προσφύγων και οικονομικών μεταναστών. Το πολιτικό άσυλο προέκυψε για να προστατεύσει άτομα που διώκονται προσωπικά για τις πολιτικές πεποιθήσεις τους, για την εθνικότητα ή τη θρησκεία τους κι όχι γενικά για τα άτομα που κατοικούν σε χώρες με καταπιεστικά καθεστώτα ή σε χώρες όπου υπάρχουν συγκρούσεις. Ως τέτοιο, το πολιτικό άσυλο αποτελεί κατάκτηση του δυτικού πολιτισμού και πρέπει να διαφυλαχθεί ως κόρη οφθαλμού. Για δεκαετίες δεν υπήρχε πρόβλημα, επειδή το φαινόμενο της παράνομης οικονομικής μετανάστευσης ήταν περιορισμένο. Τώρα πια, η σύγχυση είναι πολυτέλεια.
Οι πόλεμοι στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν προκάλεσαν καταστροφές και ένα ισχυρό ρεύμα παράνομης μετανάστευσης. Οχι βεβαίως προς τις ΗΠΑ, αλλά προς την πλησιέστερη Ευρώπη. Το γεγονός, ωστόσο, ότι λόγω των συγκρούσεων η ζωή πολλών Ιρακινών και Αφγανών έγινε πιο δύσκολη και επικίνδυνη δεν επαρκεί για να χαρακτηρισθούν πολιτικοί πρόσφυγες.
Αν υιοθετηθεί αυτός ο τόσο ευρύς ορισμός, πρακτικά θα δικαιούται την προστασία του πολιτικού πρόσφυγα η συντριπτική πλειοψηφία όσων κατοικούν σε εμπόλεμες ζώνες.
Μια τέτοια εξέλιξη θα τροφοδοτούσε ένα γιγαντιαίο μεταναστευτικό κύμα, το οποίο δεν είναι ούτε ικανή ούτε διατεθειμένη να δεχθεί η Δύση. Το γεγονός αυτό δεν εμποδίζει τους επαγγελματίες προστάτες των μεταναστών να παίζουν αυτό το παιχνίδι, υπονομεύοντας στην πράξη τον θεσμό του πολιτικού ασύλου.
Το ζήτημα δεν αφορά, βεβαίως, μόνο την Ελλάδα. Το πρόβλημα της παράνομης μετανάστευσης και της παροχής πολιτικού ασύλου είναι ευρωπαϊκό και ως εκ τούτου πρέπει να αντιμετωπισθεί με την υιοθέτηση μιας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής. Εστω και με καθυστέρηση, η Ε.Ε. έχει αρχίσει να κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. Τα πρώτα βήματα έχουν γίνει, αλλά μένει να αποδειχθεί εάν οι γενικές αποφάσεις θα μετεξελιχθούν σε συγκεκριμένη πολιτική και σε επαρκή χρηματοδότησή της.