Με τον Ντανιέλ Κον Μπετί συναντηθήκαμε στο σπίτι του στην Φρανκφούρτη, από όπου και οι φωτογραφίες…
Με τον Αλέν Κριβίν, γνωριζόμασταν πολύ καλά και η συνέντευξη ήταν τηλεφωνική.
Αρχίζουμε το σημερινό αφιέρωμα για το γαλλικό Μάη με αυτές τις παλιές συνεντεύξεις.
ΣΥΜΠΤΩΣΗ: Πάλι Δευτέρα και 10 Μαΐου!!!
ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΕΝΟΣ ΚΥΚΛΩΝΑ
25 χρόνια μετά την εξέγερση της Γαλλικής Νεολαίας ο Ντανιέλ Κον Μπετί και ο Αλέν Κριβίν, η φωνή και το μυαλό του Κινήματος, μιλάνε στο «ΕΘΝΟΣ»
Του ΘΥΜΙΟΥ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ
ΠΡΙΝ από 25 χρόνια η ανθρωπότητα συγκλονίστηκε από την εξέγερση των Γάλλων φοιτητών. Ο Γαλλικός Μάης του ΄68 έχει περάσει στην ιστορία ως η κορυφαία στιγμή της νεολαιίστικης εξέγερσης που συντάραξε συθέμελα το Δυτικό κόσμο.
Μια μικρή επαναστατική πρωτοπορία εξαπέλυσε ένα τεράστιο, αυθόρμητο κίνημα φοιτητικής διαμαρτυρίας. Αργότερα αυτό το κίνημα που δημιούργησε μια δική του δυναμική δεν μπορούσε να υπακούσει στον έλεγχο του «πυρήνα» παρά σε μια πολύ μικρή αναλογία.
Αντιμετώπισε την αστυνομία, κατασκεύασε οδοφράγματα, έγραψε σελίδες ηρωισμού, κυρίεψε πανεπιστήμια. Το παράδειγμα της φοιτητικής μάχης έσπρωξε τους εργάτες να απεργήσουν και να καταλάβουν τους χώρους δουλειάς τους. Επί ένα μήνα η Γαλλία παρέλυσε από μια γενική απεργία 10.000. 000 εργατών που θεωρείται η πιο σημαντική στην ιστορία της. Καμιά περιοχή δεν έμεινε άθικτη από το γιγαντιαίο κυκλώνα που ξέσπασε.
Το γαλλικό κράτος παρέλυσε για πολλές εβδομάδες, και ξαναστηρίχτηκε στα πόδια του όχι τόσο χάρη στη δική του δύναμη όσο χάρη στη δύναμη της αδράνειας και στην ανυπαρξία εναλλακτικής πολιτικής λύσης.
Η Επανάσταση του Μάη διευθύνθηκε από μια σύμπραξη ακροαριστερών ομάδων και κύκλων, από διαφορετικούς τύπους ανθρώπων. Ανάμεσά τους ξεχώριζαν οι ηγετικές φυσιογνωμίες των Κον-Μπετί, Αλέν Κριβίν, Ανρί Βεμπέρ, Ζακ Σοβαζό, Αλέν Ζισμάρ. Έχει ειπωθεί ότι η φωνή του κινήματος ανήκει στον Κον-Μπετί (ο θώρακάς του αχρήστευε κάθε μικρόφωνο) και το μυαλό στον Αλέν Κριβίν.
Ο Ντανιέλ Κον-Μπετί, φοιτητής τότε 23 ετών, στο δεύτερο χρόνο κοινωνιολογίας στη Ναντέρ, έπαιξε ένα ρόλο σημαντικό στο ξεκίνημα της επαναστατικής χιονοστιβάδας. Επιπλέον πλούτισε την εξέγερση των φοιτητών με την καυστική ειρωνεία του. Είχε το ταλέντο να αποκαλύπτει τη γελοία πλευρά του αντιπάλου. Με ανεπανάληπτη προπέτεια κατάγγελνε το κονφορμιστικό πανεπιστήμιο, την αστυνομική βία κι ακόμα τον Ντε γκολ, το «Βασιλιά Ήλιο» μέσα στο ανάκτορό του των Ηλυσίων Πεδίων.
Δημοκράτης του δρόμου
Είχε το χάρισμα της ετοιμότητας, του αυτοσχεδιασμού και της γρήγορης διάγνωσης του τρωτού σημείου του συνομιλητή του. Απελάθηκε από τη Γαλλία και παρά τους δύο λόχους των αστυνομικών που κινητοποιήθηκαν στα σύνορα για να εμποδίσουν την επιστροφή του, ξαναεμφανίστηκε στην καρδιά του Παρισιού με τα κόκκινα μαλλιά του βαμμένα μαύρα. Ήταν μια θεατρική πράξη, φάρσα περισσότερο παρά ηρωισμός. Έχει γραφτεί ότι αν η Επανάσταση δεν πλουτιζόταν από το ειρωνικό χαμόγελο του Κον-Μπετί, θα είχε θλιβερή όψη.
Αυτός γελοιοποίησε τα όργανα της τάξης με τα κράνη, τέλειος στο είδος του, αδιάντροπος, απείθαρχος, ο δημοκράτης του δρόμου που συνδύαζε και ανακάτευε αναρχία και μαρξισμό.
Ένα επεισόδιο με τον υπουργό νεότητας και Αθλητισμού Φρανσουά Μισόφ, στο τέλος του Γενάρη του ’68, ηρωποίησε τον Κον-Μπετί στα μάτια των φοιτητών. Ο υπουργός εγκαινίαζε το καύχημα του υπουργείου του στη Ναντέρ: Μια εκπληκτική πισίνα.
Τη στιγμή της αναχώρησής του, ο Κον-Μπετί με πολύ θάρρος στις κινήσεις και επιβλητική φωνή θύμισε στον υπουργό ότι μέσα στο 600σέλιδο βιβλίο του υπουργείου για τη Νεολαία δεν υπήρχε ούτε μια σελίδα για τα σεξουαλικά της προβλήματα.
Ο υπουργός αποκρίθηκε ότι προσωπικά προτιμούσε τα σπορ από τη σεξουαλική αγωγή και συμβούλεψε το νέο να πάει να δροσιστεί στην πισίνα αν είχε προβλήματα τέτοιου είδους. Αυτός απάντησε ξερά ότι τα ίδια πράγματα λέγονταν και στις χιτλερικές νεολαίες.
Σήμερα, 25 χρόνια μετά, ο «λυσσασμένος» του Γαλλικού Μάη μιλάει για κοινωνική συμφιλίωση και ειρηνική ανάπτυξη των οικολογικών κινημάτων. Ωστόσο νοσταλγικά αναπολεί και εξομολογείται:
«Το να ζεις μια επανάσταση είναι μια συναρπαστική εμπειρία. Νιώθεις κάτι το ανησυχητικό αλλά και ζωογόνο ταυτόχρονα να βλέπεις την εξουσία να γελοιοποιείται και μετά να κλονίζεται. Πάντοτε για μένα ο Μάης θα’ναι μία συναρπαστική ανάμνηση, από τις πιο ωραίες εποχές της ζωής μου. Δεν θα ‘θελα να μου λείψει αυτή η εμπειρία. Μου δίνει την αίσθηση ότι έχω γυρίσει τον τροχό της ιστορίας κι εγώ λίγο».
Για τον Κον-Μπετί, το κίνημα του Μάη σηματοδοτούσε και την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και του οικοδομήματος του μαρξισμού.
«Το ξεσήκωμα της νεολαίας στη δεκαετία του ’60 ήτα ένα μείγμα εξεγερμένου συναισθηματισμού ενάντια στις παραδοσιακές αντιλήψεις περί σοσιαλισμού και επανάστασης. Με το Μάη κατέρρευσαν οι θεωρίες του μαρξισμού-λενινισμού, οι παραδοσιακές θεωρίες περί επανάστασης. Ο Μάης ήταν η πρώτη εξέγερση που έθεσε το ζήτημα της αυτονομίας των πολιτών, ο προάγγελος της κατάρρευσης των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού».
Στον αντίποδα αυτών των απόψεων βρίσκονται οι θέσει του Αλέν Κριβίν. Ο Κριβίν ήταν τότε 27 χρονών και ηγέτης της Κομμουνιστικής Επαναστατικής Νεολαίας (ΚΕΝ) που έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στα γεγονότα. Οι πιο εντυπωσιακές αρετές του Κριβίν είναι η εξαιρετική σαφήνεια σκέψης, η ρητορική ικανότητα και ένα είδος πολιτικού ρεαλισμού και ψυχραιμίας που συναντιέται σπάνια στους εξτρεμιστές της πολιτικής.
Έχει ειπωθεί ότι αποτελεί ένα κράμα πολιτικής νηφαλιότητας και οργισμένης δράσης. Σήμερα παραμένει μαχόμενος ηγέτης του επαναστατικού μαρξισμού. Για το Γαλλικό Μάη υποστηρίζει:
«Καταρχήν ο Μάης ήταν μια ριζοσπαστική άρνηση της καπιταλιστικής κοινωνίας. Οι ανάγκες και οι διαθέσεις των νέων είχαν σαφέστατα αντικαπιταλιστικό και ανατρεπτικό των καταπιεστικών μηχανισμών χαρακτήρα.
Μια δεύτερη πολιτική του διάσταση ήταν ο αντιγραφειοκρατικός του χαρακτήρας. Δηλαδή, ο Μάης ήταν και μια εξέγερση ενάντια στις γραφειοκρατικές διαρθρώσεις και δομές της παραδοσιακής κομμουνιστικής αριστεράς. Από αυτή την άποψη αποτέλεσε τον προάγγελο της κατάρρευσης των γραφειοκρατικών καθεστώτων της Ανατολικής Ευρώπης».
σαυτό ο Κριβίν διευκρινίζει:
Πάνω σε αυτό ο Κριβίν διευκρινίζει:
«Ο Μάης του ’68 σηματοδοτεί την κατάρρευση του σταλινισμού και όχι του μαρξισμού. Γιατί ο σταλινισμός δεν αποτελεί τη φυσική συνέπεια του μαρξισμού, αλλά τη διαλεκτική του άρνηση.
Όσοι σήμερα μιλούν για κατάρρευση του μαρξισμού και του σοσιαλισμού διαπράττουν αυτή τη μεθοδολογική αυθαιρεσία. Δολίως συνδέουν το μαρξισμό και το σοσιαλισμό με τις εμπειρίες και την κατάληξη των καθεστώτων της Ανατολικής Ευρώπης».
Και ο Αλέν Κριβίν καταλήγει:
«Ο Μάης του ΄68 επιβεβαιώνει ταυτόχρονα τη δυνατότητα και την αναγκαιότητα του σοσιαλισμού, αποτελεί τη νόμιμη κληρονομιά όλων των μαχών ενάντια στην καταπίεση και την εκμετάλλευση που συνοδεύουν την παγίωση της ταξικής κοινωνίας. Επιβεβαιώνει και το μαρξισμό. Γιατί για το μαρξισμό αποτελεί αυτοσκοπό η ανάπτυξη και ο εμπλουτισμός των ανθρωπίνων ικανοτήτων και στην επανάσταση του Μάη αναδύθηκε η δυνατότητα ενός νέου ανθρώπου, του ανθρώπου της «βασιλείας της ελευθερίας».
Καινοτομίες
Εκείνο που χαρακτηρίζει το Μάη του ΄68 είναι ακριβώς η εισβολή στην ιστορική σκηνή της δημιουργικής ενέργειας των λαϊκών μαζών που πολλαπλασίασε τις μορφές δράσης, τις πρωτοβουλίες, τις τολμηρές καινοτομίες του αγώνα για το σοσιαλισμό».
Ωστόσο, ο Αλέν Κριβίν και ο Κον-Μπετί συμφωνούν σε τούτο:
Ότι ο Μάης του ΄68 ήταν μια γενικευμένη εξέγερση ενάντια στις παλιές μορφές της κατεστημένης εξουσίας, που συνοδεύτηκε και από ένα ζωηρό κι ευχάριστο αίσθημα λύτρωσης.
Ότι τις μέρες εκείνες αμφισβητήθηκε κάθε μορφή εξουσίας και σε μερικές περιπτώσεις ανατράπηκε και συγκεχυμένα και ακατάστατα έγινε κάποια απόπειρα να αντικατασταθεί με κάτι άλλο.
Σήμερα βέβαια, που από την καταγγελία της κατανάλωσης φτάσαμε στην κατανάλωση της καταγγελίας, θα τονίσουμε ιδιαίτερα τούτο: Ο Μάης του ’68 ελευθέρωσε ένα χείμαρρο κριτικής ενέργειας και απογύμνωσε όλους τους αυτοκράτορες. Έδειξε ότι η εξυπνάδα και η φαντασία θα μπορούσαν μια μέρα ν΄ αλλάξουν τον κόσμο, αν δοθεί σ’ αυτές η δυνατότητα.