Νατσιός Δημήτρης
δάσκαλος-Κιλκίς
Πέρασε ήδη ένας μήνας από την πειραματική εφαρμογή του «Νέου Σχολείου», του ψηφιακού, του σχολείου του μέλλοντος σύμφωνα με τα τετριμμένα λεκτικά ποδοβολήματα. Διδάσκω σε ένα από τα 800 πανελλαδικώς σχολεία, που λειτουργούν σύμφωνα με το νέο πρόγραμμα. Εξηγώ για όσους τυχόν αγνοούν …το πείραμα.
Στα σχολεία αυτά όλοι οι μαθητές του Δημοτικού, από την Α΄ έως την ΣΤ΄ τάξεις, κάνουν καθημερινά 7ωρα, σχολούν στις 2.00 μ.μ. Εισήχθησαν κάποια νέα διδακτικά αντικείμενα.
Πιο αναλυτικά. (θα περιοριστώ στις δύο πρώτες τάξεις). Στις Α΄ και Β΄ τάξεις διδάσκονται από τον Σεπτέμβριο, εκτός των «παραδοσιακών» μαθημάτων.
2 ώρες αγγλική γλώσσα, 2 ώρες πληροφορική (ΤΠΕ- Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών), 5 ώρες Αισθητική Αγωγή (η οποία περιλαμβάνει «αντικείμενα» όπως Εικαστικά, Μουσική, Θεατρική Αγωγή). Η Γυμναστική (Φυσική Αγωγή) αυξήθηκε στις 4 ώρες. Άλλες 3 ώρες είναι αφιερωμένες στην λεγόμενη Ευέλικτη Ζώνη.
Τι είναι αυτή; Σύμφωνα με το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) και το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (Α.Π.Σ.) – Φ.Ε.Κ. τεύχος Β΄ αρ. φύλλου 303/ 3-3-2003, στα πλαίσια της Ευέλικτης Ζώνης «θα πραγματοποιούνται διαθεματικές δραστηριότητες και σχέδια εργασίας….
Η Ε.Ζ. μπορεί να λειτουργήσει ως φίλτρο από το οποίο θα περνούν τα διάφορα καινοτόμα εκπαιδευτικά προγράμματα». Να δοκιμάζονται, δηλαδή, οι πειραματισμοί και να καθιερώνονται, αν πετύχει το φιλτράρισμα.
Διαθεματικότητα τώρα, άλλο νεφελώδες πράγμα κι αυτό, σημαίνει ότι μπορούν τα μαθήματα να συσχετίζονται, να επικαλύπτονται (οριζόντιος άξονας παροχής γνώσεων). Πιο απλά, διδάσκεις Ιστορία ΣΤ΄ Δημοτικού την Έξοδο του Μεσολογγίου. Μπορείς, πλην του ιστορικού γεγονότος, να επεκταθείς σε γεωγραφικά στοιχεία, να προσφύγεις σε εικαστικές απεικονίσεις, σε θεατρική αγωγή και σε ό,τι άλλο σου κατέβει στο κεφάλι.
Να περιφέρεις την διδασκαλία γύρω από το ιστορικό γεγονός, αλλά να μην εμβαθύνεις. Λίγο απ’ όλα, τσιμπολογήματα. Λίγη ιστορία, λίγη γεωγραφία, λίγη λαογραφία, λίγο θέατρο και στο τέλος τίποτε. Έχασες τα πάντα και κυρίως το πρότυπο του ηρωισμού και της αυτοθυσίας, που πρέπει να ενσταλάξεις στους μαθητές μέσω του συγκεκριμένου μαθήματος.
Με ξεροκόμματα γνώσεων δεν χορταίνεις. Επιφέρεις σύγχυση και αμάθεια.
Γι’ αυτό μιλάμε πλέον για δραστηριότητες και όχι για διδασκαλία. (Να στήνεις, ακόμη τα μαθητούδια στο Διαδίκτυο να χαζεύουν τις εικόνες και να καταστρέφεις την μαγεία της προσωπικής επαφής, την συγκίνηση της διήγησης, να μετατοπίζεται το κύρος της διδασκαλίας από το πρόσωπο του δασκάλου στο άψυχο εργαλείο. Να μεταβάλλεις την τάξη σε ΙΝΤΕΡΝΕΤ – ΚΑΦΕ).
Αν προσθέσουμε τις παραπάνω ώρες των «νέων» ή επαυξημένων αντικειμένων, προκύπτουν 16 ώρες εβδομαδιαίως αφιερωμένες σε «διασκεδαστικές» - ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Δηλαδή από τα 6 χρόνια του Δημοτικού σχολείου, τα μισά και πλέον δαπανώνται (ή σπαταλώνται) σε «ανάπτυξη δεξιοτήτων», σε καταιγισμό αντικειμένων, εις βάρος της κύριας αποστολής του σχολείου που είναι να φωτίζει τη συνείδηση και να προσφέρει τα υλικά της ελευθερίας.
Αυτό είναι το Νέο ή Ψηφιακό Σχολείο. Και επειδή ακριβώς παύει να είναι σχολείο μάθησης και διάπλασης χαρακτήρα, υποστυλώνεται με πομφολυγώδη και ηχηρά επίθετα: νέο, ψηφιακό, διαδραστικό και λοιπά αερογεμή λεξίδια. Σχολείο που μιλάει για ανταγωνισμό και επιτυχία στη ζωή και όχι για προορισμό και ήθος.
Ποιες είναι όμως οι πρώτες εντυπώσεις από το πείραμα;
Πρώτον: το ωράριο, τα πενθήμερα επτάωρα, εξαντλούν σωματικά και εξοντώνουν ψυχολογικά τους μικρούς μαθητές, όλων των τάξεων του δημοτικού σχολείου. Το να καθηλώνεις όμως στα θρανία, από τις 8 το πρωί ως τις 2 το μεσημέρι, 6χρονα και 7χρονα παιδιά είναι τουλάχιστον αντιπαιδαγωγικό. Η σωματική κούραση αφαιρεί τη ζωντάνια και τη δροσιά της ηλικίας και ακυρώνει την εκπαιδευτική διαδικασία. Μετά το 5ωρο τα παιδιά ατονούν, καταβάλλονται, κουράζονται, αδιαφορούν. Με τέτοιους απαράδεκτους, φρενήρεις ρυθμούς στο τέλος θα απηυδήσουν και θα σιχαθούν το σχολείο. (Θυμήθηκα ένα παλιό φοιτητικό σύνθημα: «Παν τα νιάτα, παν τα κάλλη, μας τα φάγαν οι δασκάλοι»).
Δεύτερον: Υποβαθμίζεται, λόγω πληθώρας διδακτικών αντικειμένων, το μάθημα της γλώσσας, το σημαντικό και σπουδαιότερο γι’ αυτήν την ηλικία. «Εν αρχή ην ο λόγος, λέει μια παλιά ιστορία όσο και ο κόσμος, στην οποία ο άνθρωπος είχε την εξουσία να ονομάσει τα ζώα και τα άλλα πλάσματα. Τη δυνατότητα, δηλαδή να αποκαλεί, να δίνει ζωή».
Η γλώσσα είναι ζωή. Το να μαθαίνεις, εξ απαλών ονύχων, να γράφεις, να διαβάζεις και να μιλάς σωστά, σημαίνει ότι μαθαίνεις να σκέφτεσαι σωστά. («λόγος και διάνοια ταυτόν» λέει ο Πλάτων, στον «Σοφιστή» 263ε). Στην εξοπλιστική αυτή ηλικία κυρίως οφείλει το σχολείο να καλλιεργεί την γλώσσα, πράγμα που δεν γίνεται αν συνυπολογιστεί και η αβάσταχτη ελαφρότητα των σχολικών εγχειριδίων (Μια από τις σημαντικότερες συνέπειες αυτής της γλωσσικής ανεπάρκειας είναι ότι προτρέπει, οδηγεί σε πράξεις βίας, που θα μπορούσαν να αποφευχθούν με τον λόγο. Πολλά παιδιά φτάνουν στην εξαλλοσύνη και την απελπισία γιατί δεν μπορούν να εκφραστούν. Δεν έχουν τις λέξεις. «Πάρε τις λέξεις μου δωσ’ μου το χέρι σου» γράφει χαριτωμένα ο ποιητικός λόγος).
Τρίτον: καταργείται η ευλογημένη σχέση δασκάλου και μαθητή. Αυτός ο όμορφος δεσμός χτίζεται καθημερινά μες στην τάξη και προϋποθέτει ήθος, ελευθερία και σοφία από τη μια, άσκηση, υπακοή, σεβασμό και αγάπη από την άλλη. Δάσκαλος και μαθητής είναι κατάκτηση που θα έπρεπε να προσέχουμε ως κόρην οφθαλμού και να μην την θυσιάζουμε σε ανόητους πειραματισμούς. Πότε να προλάβει «να δεθεί» το πρωτάκι με τη δασκάλα του, όταν μπαινοβγαίνουν λαχανιασμένοι και ασθμαίνοντες 7-8 εκπαιδευτικοί ειδικοτήτων;
Τέταρτον: Πληροφορική και αγγλικά από την Α΄ Δημοτικού. Αιτιολόγησε η διαβιουπουργός (ο σκληρότερος πυρήνας της Νέας Τάξης) την πρόωρη εισαγωγή τους, για να γίνει το σχολείο ανταγωνιστικό. Και αυτή και ο αιθεροβάμων (πόδι δεν πατάει στην Ελλάδα) εντολοδόχος της είναι επικίνδυνοι και ύποπτοι. Τι θα πει ότι μέσω της χρήσης των ηλεκτρονικών υπολογιστών «θα πάρουν τα παιδιά της σημερινής γενιάς αυτό που χρειάζονται ώστε να αντιμετωπίσουν το αύριο», όπως δήλωσε ο Γ.Α.Π. Ποιο είναι αυτό, το «αυτό»; Από πότε η διαδικτυακή αποχαύνωση είναι αυτό που χρειάζονται τα παιδιά;
Ως πότε θα ανεχόμαστε τους μαθητευόμενους μάγους να πειραματίζονται με τα παιδιά μας, με σκοπό ανομολόγητο την κατασκευή του, χωρίς μνήμη, πίστη και πατρίδα, καταναλωτή τηλεοπτικών και διαδικτυακών σκουπιδιών;
Πέμπτον και ανακεφαλαιώνοντας: Εδώ συμβαίνει μια καταστρεπτική παρεξήγηση. Το σχολείο δεν είναι χώρος πειραμάτων και επιβολής ιδεολογημάτων, καρυκευμένων με εύηχα επίθετα. Το σχολείο δεν πρέπει να καινοτομεί , αλλά να συντηρεί - με την απλή και πρωταρχική σημασία - πρωτίστως. Να διαφυλάττει τα τιμαλφή και να τα παραδίδει στους νεότερους και όχι ό,τι γυαλίζει στον κάθε συμπλεγματικό και άσχετο να βαφτίζεται καινοτομία και να διοχετεύεται στο σχολείο.