Το «φαινόμενο» ΠΑΣΟΚ θέλει ιδιαίτερη μελέτη. Έθρεψε ελπίδες και αυταπάτες και αποτελεί τη ζωντανή ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ του σύγχρονου πολικού δράματος: της μετάλλαξης, δηλαδή, ενός ρωμαλέου Λαϊκού Κινήματος σε ένα μηχανισμό άμεσης εκτέλεσης «εντολών» του κεφαλαίου.
Θα δώσω μια συνοπτική, δημοσιογραφική εικόνα αυτής της διαλεκτικής, μέσα από την πορεία των εσωτερικών του αντιθέσεων, κραδασμών, ρήξεων και κρίσεων. Εικόνα απλώς για περαιτέρω ανάλυση…
Πρώτη περίοδος: Αριστεροποίηση
Η προσωρινή Κ.Ε. (1974) δεν δέχεται την υποψηφιότητα του Ι. Σταμούλη και τον αποκλείει από το ΠΑΣΟΚ γιατί υπήρξε μέλος του δικηγορικού συλλόγου Θηβών στη δικτατορία. Με απαίτηση της Τοπικής Οργάνωσης.
Η πρώτη «ρήξη» εκδηλώνεται στον «Αγωνιστή», το περιοδικό της νεολαίας. Στις αρχές του 1975, δημοσιεύεται άρθρο με τον τίτλο «Σοσιαλισμός και δημοκρατικές διαδικασίες», το οποίο βάλλει κατά του Ανδρέα. Το ίδιο βράδυ «εισβάλει» στα γραφεία του «Αγωνιστή» η Βάσω Παπανδρέου εκ μέρους του Ε.Γ. και καταργεί τη διεύθυνση του περιοδικού.
Η πρώτη, όμως, σοβαρή εσωκομματική αναμέτρηση έγινε με τη Δημοκρατική Άμυνα, η οποία είχε προσχωρήσει στο ΠΑΣΟΚ, τον Οκτώβριο του 1974.
Στις 16 Μαρτίου 1975 συνήλθε το προσυνέδριο του ΠΑΣΟΚ. Το προσυνέδριο ανέδειξε νέα 75μελή Κεντρική Επιτροπή και παρότι συμμετείχαν όλες οι τάσεις, ο Ανδρέας, στηριζόμενος στις δυνάμεις του ΠΑΚ και τους τροτσκιστές έλεγξε, την κατάσταση.
Προτελευταίος, τότε στη νέα Κ.Ε. εξελέγη ένας άγνωστος πολιτικός μηχανικός: Ο Γιώργος Γεννηματάς, ενθουσιώδης υποστηρικτής του Ανδρέα και ο οποίος στην πορεία κατέστη ο αδιαφιλονίκητος διάδοχος.
Η επικράτηση του Ανδρέα προς την «αριστεροποίηση» όξυνε τις αντιθέσεις με τις «κεντρογενείς» δυνάμεις της Δημοκρατικής Άμυνας». Η εσωκομματική κρίση βαθαίνει και στις 9 Ιουνίου 1975 διαγράφονται από την Κ.Ε. οι προερχόμενοι από τη Δημοκρατική Άμυνα: Β. Φίλιας, Α. Στάγγος, Ν. Κωνσταντόπουλος, Στ. Νέστωρ, Χρ. Παπαθανασίου, Λ. Βάσης, Γ. Ζυγογιάννης, Σπ. Καβουνίδης, Ι. Τούντας και Π. Ευθυμίου.
Η κρίση αυτή της «αριστερής κατεύθυνσης» ήταν βαθιά και «εκκαθάρισε» μέχρι το τέλος του ’75 και άλλους: Μελίνα Μερκούρη, Αμαλία Φλέμινγκ, Σάκη Καράγιωργα και Χρ. Ροκόφυλλο.
Εδώ έχουμε την πρώτη αναδιάταξη των εσωτερικών συσχετισμών υπέρ των αγωνιστών του ΠΑΚ και των τροτσκιστών.
Από δω όμως αρχίζουν να ξεχωρίζουν και οι «τάσεις» του ΠΑΚ. Από τη μια τα στελέχη που συσπειρώνονταν γύρω από τον Άκη Τσοχατζόπουλο και από την άλλη τα στελέχη που επηρεάζονταν από τον Ι. Τσεκούρα και τις δύο «ιταλικές» φοιτητικές ομάδες του Γ. Παπαγιαννόπουλου και του Μιχάλη Χαραλαμπίδη.
Δεύτερη περίοδος: Το «κτύπημα» προς τα αριστερά
Η «αριστερή κατεύθυνση» προκαλεί πυρετικές εσωτερικές ιδεολογικές ζυμώσεις και δημιουργεί πλήθος «μαρξιστικών ομίλων».
Στην πρώτη περίοδο ανάπτυξης του ΠΑΣΟΚ και της νεολαίας του, εισχωρούν πολλά στελέχη τροτσκιστικών οργανώσεων.
Γνωστοί τροτσκιστές, όπως ο Δαλαβάγκας και πολλοί άλλοι είχαν ενταχθεί νωρίς στο ΠΑΣΟΚ, όπου είχαν μάλιστα και εξέχουσα θέση. Ο «παράγων» του «παμπλικού ρεύματος», Δημ Λβιεράτος, διατηρούσε με τον Ανδρέα καλές σχέσεις, όπως και με τον ίδιο το Μιχάλη Ράπτη (Πάμπλο).
Το Νοέμβριο του 1976 άρχισε η καταδίωξη των τροτσκιστών. Άρχισαν να διαγράφονται από τις Τοπικές Οργανώσεις με συνοπτικές διαδικασίες. Το Δεκέμβριο του ’76 διαγράφεται από το Ε. Γ. ο Λιβιεράτος και τη θέση του παίρνει ο Κ. Λαλιώτης.
Στις 8-10 Ιουλίου του 1977 οργανώνεται στην Αθήνα η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη, η οποία είναι στην ουσία η πρώτη «επανίδρυση» του ΠΑΣΟΚ. Πήραν μέρος 936. Εδώ επικρατεί ολοκληρωτικά ο Ανδρέας Παπανδρέου. Το ΠΑΣΟΚ ελέγχεται πλέον πλήρως από τον Ανδρέα.
Βεβαίως το 1979 θα ξεσπάσει και μια άλλη κρίση στο χώρο της νεολαίας στη Θεσσαλονίκη. Θα ανεβεί ο Άκης και ο Γενηματάς, με «γεροδεμένα» στελέχη, και ύστερα από ξυλοδαρμούς και εκατέρωθεν καταγγελίες θα καταπνιγεί η «ανταρσία»…
Να θυμίσουμε επίσης εδώ ότι το 1977 ολοκληρώθηκε και η προσχώρηση της ΕΔΗΝ στο ΠΑΣΟΚ, με την είσοδο της ομάδας «Παναγούλη». Ο Στ. Παναγούλης, ο Ν. Σιφουνάκης, ο Κ. Ξύδης επισκέφτηκαν τον Ανδρέα στο Καστρί και «προσχώρησαν». Μέλη της ΕΣΔΗΝ τότε είναι ο Ευαγ. Βενιζέλος και Γ. Ανωμερίτης.
Η «σπασμοί» της κυβερνητικής ενσωμάτωσης
Από την ημέρα που το ΠΑΣΟΚ αναρριχήθηκε στην κυβερνητική εξουσία, οι διαδικασίες ενσωμάτωσης στο καπιταλιστικό σύστημα προχωρούν αλματωδώς. Η διαλεκτική της «υποταγής» και της πλήρους ενσωμάτωσης δεν αφήνει περιθώρια ανάπτυξης αριστερών ιδεών και δημοκρατικών λειτουργιών.
Το «ξεκαθάρισμα» των γραμμών του από τα σοσιαλιστικά υπολείμματα και τους «ρομαντικούς» γίνεται αναπόφευκτο.
Σε αυτό το «στάδιο» ο βοναπαρτιστικός ρόλος του Ανδρέα προβάλλει ολοκάθαρα και ωμά. Συνοψίζεται στη ρήση του (Αύγουστος 1986): «Όποιος διαφωνεί, να κατέβει από το τραίνο τώρα»!
Ο Ανδρέας με άμεσες αποφάσεις του έθετε εκτός ΠΑΣΟΚ, όποιον σήκωνε κεφάλι. Ούτε καν την παραίτηση υπουργών του δεν ζητούσε. Και ουδείς από τους διωχθέντες κατάφερε να επιβιώσει…
Η πρώτη πράξη του Ανδρέα, που έδινε καθαρά το μήνυμα, ήταν η «αποβολή» του υφυπουργού του, Ας. Φωτήλα (Ιανουάριος 1982). Ο Φωτήλας είχε προσυπογράψει το ανακοινωθέν της ΕΟΚ κατά Γιαρουζέλσκι. Ο Ανδρέας τον «απέβαλε» λέγοντά του: «Ασημάκη έχεις τη δική σου εξωτερική πολιτική;».
Στις 23 Ιουνίου 1982 θα οδηγηθεί σε παραίτηση ο πρώτος υπουργός Οικονομικών της Αλλαγής, Εμ. Δρεττάκης (από τους «ρομαντικούς» που πίστευαν στις αυταπάτες της «κοινοβουλευτικής» σοσιαλιστικής αλλαγής).
Τον Αύγουστο του 1982 θα φύγει από την κυβέρνηση και θα διαγραφεί από το ΠΑΣΟΚ και ο Στ. Παναγούλης. Είχε τοποθετηθεί υφυπουργός Εσωτερικών από το Γ. Γεννηματά. Ο Παναγούλης δημιούργησε την ΕΣΠΕ, χωρίς τύχη…
Το 1982 διαγράφεται ο Μπουλούκος γιατί εκδηλώνει την πρόθεσή του να μην ψηφίσει υπέρ της κατάργησης του σταυρού προτίμησης. Και ο στρατηγός Χονδροκούκης διαγράφεται την ίδια περίοδο γιατί δεν προσήλθε στην ψηφοφορία για το ίδιο νομοσχέδιο.
Τον Ιούλιο του 1983 ο Ν. Καργόπουλος κατέθεσε στην Κ.Ε αντιεισήγηση, με την οποία κατηγορούσε τον Ανδρέα για «ενσωμάτωση στο σύστημα» και στελέχη του ΠΑΣΟΚ για «αλαζονεία της εξουσίας». Στο τέλος του καλοκαιριού διαγράφτηκε μαζί με την ομάδα του. Ίδρυσαν την ΑΣΚΕ.
Τον Απρίλιο του 1985 αποχωρεί ο Τ. Ιντζές και αμέσως μετά ο Δημ. Ευαγγελινός. Τον Ιούλιο του ’87 αποχωρεί από το Ε.Γ. ο Δημ Ρόκκος.
Το 1986 τίθεται ο Αρσένης εκτός ΠΑΣΟΚ. Μετά την συνδικαλιστική κρίση που είχε ξεσπάσει, ο Αρσένης πίστεψε ότι ήρθε η ώρα για νέο κόμμα. Ιδρύει το Ελληνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα που ναυαγεί στις εκλογές του 1989. Μετά επέστρεψε στο ΠΑΣΟΚ.
Το Δεκέμβριο του ’88 αποχωρεί από το ΠΑΣΟΚ και από τη Βουλή ο Απ. Λάζαρης, παλιός φίλος του Ανδρέα. Επίσης ο Στ. Γιώτας (φίλος και κουμπάρος του Γεννηματαά), μέλος του Ε.Γ. θα εγκαταλείψει το υπουργείο Άμυνας το Νοέμβριο του ’88.
Το Μάρτιο του «μαύρου ΄89» θα απομακρυνθούν από το ΠΑΣΟΚ οι βουλευτές Ρούλα Κακλαμανάκη, Γ. Α. Μαγκάκης και Αντ. Τρίτσης, επειδή απείχαν από την ψηφοφορία σε πρόταση μομφής της Ν.Δ. Βγαίνοντας από την αίθουσα της Βουλής ο Ανδρέας ανήγγειλε με λίγες λέξεις ότι δεν ανήκουν στην Κ.Ο.
Ο Αντ. Τρίτσης δημιούργησε μια μικρή ομάδα που δεν επιβίωσε. Στις εκλογές του 1990 ήταν υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων με τη Ν.Δ.
Έντονοι ήταν οι «σπασμοί» και μέσα στη συνδικαλιστική παράταξη του ΠΑΣΟΚ, με πολλούς αποκεφαλισμούς.
Το 1995, τον Οκτώβριο, όταν ο Ανδρέας βάλλει στην Κ.Ε εναντίον αυτών που τον αμφισβητούν, αποχωρεί ο Δημ. Τσοβόλας. Θα ιδρύσει το ΔΗΚΚΙ το οποίο θα μπει στη Βουλή το 1996.
Το σκάνδαλο Κοσκωτά
Το 1988, ξεσπά το οικονομικό σκάνδαλο Κοσκωτά. Ο Ανδρέας, ανέλαβε την πολιτική ευθύνη του «σκανδάλου» και χαρακτηρίζει τις κατηγορίες εναντίον του ως μια συνωμοσία των «σκοτεινών» δυνάμεων και των «ξένων κύκλων» για να ρίξουν την κυβέρνηση.
Ακολουθεί μια περίοδος οξύτατης πολιτικής έντασης. Επί δύο χρόνια κατακλύστηκε η πολιτική ζωή από μια καταιγίδα αχαλίνωτης προπαγάνδας και παραπολιτικής φιλολογίας κατά του ΠΑΣΟΚ και ιδιαίτερα κατά του Ανδρέα.
Οι «νταβατζήδες» της οικονομικής και πολιτικής μας ζωής είχανε αφηνιάσει. Όλοι τότε, όσοι δουλεύαμε στα συγκροτήματα του Τύπου, είχαμε μεταβληθεί σε γρανάζια ενός συστήματος τρόμου και φρίκης, τροχοί των συγκροτημάτων μέχρι παραλογισμού.
Λίγοι κατάλαβαν το παιχνίδι που παιζόταν και ακόμα λιγότεροι τόλμησαν να εναντιωθούν στη λαίλαπα της παραπολιτικής και της σκανδαλολογίας. Ήταν η εποχή που στρώσαμε το δρόμο στον επιθετικό νεοφιλελευθερισμό και σφυρηλατήσαμε τα όργανα της υποταγής μας: τους «νταβατζήδες»!
Την ίδια χρονιά, 1988, ο Ανδρέας οδηγείται στο Νοσοκομείο Χέρφιλντ. Την ίδια χρονιά, 17 Δεκεμβρίου 1988, ο Γιώργος Παπανδρέου, με επιστολή του ζητά την παραίτηση του πατέρα του!!!
Ο Κοσκωτάς, λοιπόν, (που μπροστά στα σκάνδαλα και τα «λαμόγια» των «εκσυγχρονιστών» φαντάζει σαν κλεφτοκοτάς) δεν έριξε απλώς την κυβέρνηση του Ανδρέα (Ιούνιος 1989), αλλά τον οδήγησε και στο Ειδικό Δικαστήριο.
Το «ιστορικό» αυτό έργο το διέπραξε η συγκεβέρνηση Τζαννετάκη: Η κυβέρνηση της Ν.Δ. και του Συνασπισμού!!!
Η Δίκη «φιάσκο» άρχισε στις 16 Μαρτίου 1991. Και το μόνο που απέμεινε από αυτή τη σκευωρία ήταν η Καταδίκη του Τσοβόλα για ένα αυθαίρετο κτίσμα!!!
Επειδή εκείνα τα χρόνια αποτελούν μια αντεπαναστατική τομή, παραθέτω κείμενό μου που έγραψα το Φλεβάρη του 1992, με τίτλο η «κάθαρση»
Η κάθαρση
Η «κάθαρση» αποτέλεσε τον κυρίαρχο ρητορικό λόγο της πολιτικής μυθολογίας τα τρία τελευταία χρόνια: Πολιτικό υπνωτικό που δεν επικάλυψε απλώς τα ουσιαστικά χαρακτηριστικά του «σκανδάλου Κοσκωτά», αλλά έκανε και δυνατή την κυβερνητική συμμαχία της παραδοσιακής αριστεράς με τον ιδεολογικό της αντίποδα, τη Ν.Δ. Συνακόλουθα, δια μέσου αυτής της ιστορικής έκτρωσης ήρθε στην κυβέρνηση η Ν.Δ. και αναπαλαιώθηκαν οι μύθοι του νεοφιλελευθερισμού.
Όμως μια μυθική έννοια δεν παραποιεί απλώς, αλλά αποτελεί και προϊόν παραποίησης. Η γλώσσα της αλλοίωσης, η σκανδαλολογία: Ένας άλλος μύθος. Αυτός φετιχοποιεί τα άτομα και εμφανίζει την κοινωνική σήψη και διαφθορά ως έργο ατομικό. Ετσι οι ευθύνες αναζητούνται στα «κακά» πρόσωπα, στους «ανέντιμους» και όχι στην οικονομική και κοινωνική οργάνωση και στους θεσμούς. Δηλαδή το αίτιο αναζητείται στο σύμπτωμα και το σύμπτωμα μετατρέπεται σε αίτιο.
Σε ιδεολογικό επίπεδο η γλώσσα της σκανδαλολογίας λειτουργεί σαν εμβόλιο: Ομολογεί τα τυχαία ελαττώματα του συστήματος και των θεσμών του για να συγκαλύψει καλύτερα τα βασικά ελαττώματα. Δηλαδή με μικρές δόσεις από το αναγνωρισμένο κακό ανοσοποιεί το σύστημα και το προστατεύει από τον κίνδυνο μιας γενικευμένης αμφισβήτησής του. Ο ιδεολογικός, συνεπώς, καθαρτήριος λόγος καταλύει κάθε διαλεκτική, κάθε αναδρομή πέρα από το επιφανειακά ορατό, οργανώνει έναν κόσμο χωρίς εσωτερικές αντιφάσεις και ταξικές οριοθετήσεις.
Σε πολιτικό επίπεδο ο καθαρτήριος λόγος χρησιμοποιήθηκε για την «απαλλαγή» από το ΠΑΣΟΚ και τη διάλυσή του. «Κάθαρση» σημαίνει καθαρισμός, απαλλαγή από ξένη ή βλαβερή ουσία. Κάθαρση λοιπόν από τι; Ασφαλώς όχι για να απαλλαγούμε από τη βλαβερή ουσία του συστήματος, αλλά για «καθαρίσουμε» την ελληνική κοινωνία από το ΠΑΣΟΚ.
Η μυθολογία της «κάθαρσης» σηματοδοτούσε πολιτικά: Το ΠΑΣΟΚ και ιδιαίτερα ο αρχηγός του είναι μια ξένη και βλαβερή ουσία που πρέπει να απαλλαγούμε. Αυτό υποδηλώνει και η παραπομπή του Αντρέα Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο. Μια πολιτική επιλογή που εκτός των άλλων ανάγει σε ποινικό αδίκημα κάθε άσκηση κυβερνητικής εξουσίας από μη δεξιό κόμμα.
Πίσω λοιπόν από τη ρητορική της «κάθαρσης» κρυβόταν ο ταριχευμένος λόγος της Δεξιάς. Ο λόγος αυτός μετατρέπει αδιάκοπα τα προϊόντα της Ιστορίας σε τύπους, σε σχήματα. Και όπως η σουπιά χύνει το μελάνι της για να προστατευτεί, έτσι και η Ν.Δ. έχυσε το μελάνι της «κάθαρσης» για να αποκρύψει το σκληρό ταξικό της πρόσωπο και να ξεγελάσει τους απογοητευμένους. Η Αριστερά προσκολλημένη σε τύπους και σχήματα βούτηξε στο μελάνι και έγραψε μια ακόμα μελανί σελίδα.
Τι απόμεινε σήμερα από την «κάθαρση»; Το αυθαίρετο κτίσμα και η πολιτική τιμωρία του Τσοβόλα. Πλήρης αυτογελιοποίηση! Η «κάθαρση» θεμελιώθηκε στο «ήθος» και στην «εντιμότητα» και κατέληξε στην καταδίκη του Τσοβόλα, που οι πάντες, φίλοι και αντίπαλοι, εγκωμίαζαν το ήθος του και την εντιμότητά του. Φαίνεται ότι το ήθος αποτελεί «ξένη» και «βλαβερή» ουσία...
1989: Αντίστροφη μέτρηση
Το 1989 αποτελεί ορόσημο για τις πολιτικές εξελίξεις και μέσα στο ΠΑΣΟΚ. Η εκτρωματική συνεργασία της Αριστεράς με τη Ν.Δ. του Μητσοτάκη είναι μια «αντεπαναστατική τομή» στα πολιτικά μας πράγματα: Ένα αντεπαναστατικό πισωγύρισμα. Τότε νικάει ο νεοφιλελευθερισμός και αλλάζουν καθοριστικά οι συσχετισμοί στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ υπέρ των «εκσυγχρονιστών».
Τότε εισδύουν καταλυτικά και άμεσα στο ΠΑΣΟΚ τα συγκροτήματα του Τύπου, σχεδιάζουν και προωθούν τους αχυράνθρωπούς τους. Η άλωση του ΠΑΣΟΚ από τα κέντρα και παράκεντρα της οικονομικής εξουσίας θεμελιώνεται τότε: Τότε αρχίζει να συντελείται η αλματώδης ποιοτική του μετάλλαξη.
Παρόλα αυτά, στο δεύτερο συνέδριο (Σεπτέμβριος 1990) ουδείς τόλμησε να αμφισβητήσει τον Ανδρέα. Οι δελφίνοι θα περιοριστούν σε έναν ιδιότυπο εμφύλιο, αλλά τον Ανδρέα δεν τον αγγίζει κανείς. Εκείνο βεβαίως το συνέδριο έμεινε στην ιστορία σαν το «συνέδριο της νοθείας». Ο Στέφανος Τζουμάκας καταγγέλλει ότι έγιναν λαθροχειρίες στην καταμέτρηση των ψηφοφόρων.
Η πρώτη «κίνηση» των «εκσυγχρονιστών» εκδηλώνεται το Νοέμβριο του 1990, στη συνεδρίαση της Κ.Ε. στο «Πεντελικόν». Εδώ επιχειρήθηκε μια «στάση» των «εκσυγχρονιστών». Γι αυτή τη «στάση» χρησιμοποιήθηκε ο Λαλιώτης και η Μελίνα για την προώθηση στη θέση του Γραμματέα του Παρασκευά Αυγερινού. Πίσω από αυτή την κίνηση ήταν ο Σημίτης και τα «αφεντικά» που τον προωθούσαν. Η πρόταση αυτή μεταφέρθηκε στον Ανδρέα ( από τον «Βρούτο») εκβιαστικά.
Ο Ανδρέας κατέβηκε στη συνεδρίαση και επιτέθηκε ευθέως: «Βρέθηκα ενώπιον ενός ωμού εκβιασμού και αν χρειαστεί θα δώσω τα στοιχεία. Δεν πρόκειται να υποκύψω. Δέχομαι την πρόκληση. Η πρότασή μου για τη θέση του Γραμματέα είναι ο Άκης Τσοχατζόπουλος»!
Ο Γεννηματάς, ο οποίος γνώριζε ότι ο Ανδρέας δεν αστειεύεται και ήταν αποφασισμένος να φτάσει μέχρι την ίδρυση νέου κόμματος (και θα τους άφηνε «ορφανούς» χωρίς καμιά τύχη) παρεμβαίνει υπέρ του Ανδρέα.
Ψήφοι: Άκης 71. Αυγερινός 40 (τον Αυγερινό τον ψήφισε και ο Λαλιώτης, Πάγκαλος και ασφαλώς ο Σημίτης).
Και στο τρίτο συνέδριο που έγινε το 1994, πάλι ο Ανδρέας έμεινε στο απυρόβλητο, παρά το γεγονός ότι οι τόνοι μεταξύ των δελφίνων ανέβηκαν πολύ. Σε αυτό το συνέδριο, που ο Γεννηματάς καθιερώθηκε ουσιαστικά ως αδιαμφισβήτητος διάδοχος, είπε ο Ανδρέας τη γνωστή ατάκα: «Το ΠΑΣΟΚ δεν κληρονομείται, δεν χαρίζεται και δεν τεμαχίζεται σε τιμάρια».
Θα συνεχίσουμε με επόμενα κεφάλαια
ΟΛΑ τα κείμενα θα συγκεντρωθούν ΕΔΩ:
http://www.resaltomag.gr/forum/viewtopic.php?t=7599