Το κείμενο που ακολουθεί είναι μια συνέντευξη που έδωσε ο Τρότσκι σε μαθητές που τον είχαν προσκαλέσει στην Κοπεγχάγη.
Πρωτοδημοσιεύτηκε στις 9 Δεκέμβρη 1932 στο τεύχος "Studentebladet".
Ξανατυπώθηκε το Μάρτη του 1937 στο τεύχος "Fjerde Internationale" (Τέταρτη Διεθνής).
Η ελληνική μετάφραση είναι από το βιβλίο "Νέοι Μελετήστε Πολιτική", Ειδική Έκδοση του Νέου Σοσιαλιστή, Αθήνα 1986.
Η μεταγραφή έγινε από τον Νίκο Λούντο και η μορφοποίηση (HTML markup) από τον Αλφόνσο Πάγκα, τον Οχτώβρη του 2000.
________________________________________
Έτσι λοιπόν ο Τρότσκι έφθασε. Όποιος περίμενε να αντικρίσει ένα γέρικο, βάρβαρο φρικτό πρόσωπο θα απογοητευόταν. Ήταν ακριβώς το αντίθετο. Υπήρχε κάτι το φιλικό, το ιδιαίτερα καλλιεργημένο, το ευχάριστο και το αγαπητό σε αυτόν. Αφού χαιρέτισε όλους τους επισκέπτες του, κάθησε στην άδεια πολυθρόνα και περίμενε για τις ερωτήσεις μας.
Από που προέρχεται η επαναστατική προοπτική των φοιτητών -όταν αυτοί είναι πραγματικά επαναστάτες;
Στην προσθήκη αυτού του τελευταίου όρου ένα πολύ αποκαλυπτικό, και πονηρό χαμόγελο φανερώθηκε πάνω στα πολύ οικεία χαρακτηριστικά του προσώπου του.
"Τώρα θίγετε το ζήτημα".
Το οφείλουν αυτό στην κοινωνική και οικονομική τους θέση, ή πρέπει να επιστρέψουμε στη ψυχολογία, κι ακόμα στη ψυχανάλυση, για να το εξηγήσουμε;
"Πρώτα και κύρια πρέπει να καταλάβετε ότι οι φοιτητές δεν αποτελούν μια ξεχωριστή και ενοποιημένη ομάδα μέσα στην κοινωνία. Ανήκουν σε διάφορες ομάδες και η πολιτική τους συμπεριφορά ανταποκρίνεται πλήρως στην επικρατέστερη από τις διάφορες αυτές ομάδες στην κοινωνία.
Μερικοί φοιτητές είναι ριζοσπαστικά προσανατολισμένοι. Αλλά από αυτούς μόνο ένας πολύ μικρός αριθμός μπορεί να κερδηθεί στο επαναστατικό κόμμα.
Το γεγονός είναι ότι πολύ συχνά ο ριζοσπαστισμός είναι μια νεανική αρρώστια ανάμεσα σ'αυτούς που στην πραγματικότητα είναι μικροαστοί φοιτητές.
Υπάρχει μια γαλλική παροιμία: "Πριν τα τριάντα επαναστάτης, μετά τα τριάντα αχρείος". Αυτή η έκφραση δεν ακούγεται μόνο στη Γαλλία. Ήταν επίσης γνωστή και χρησιμοποιήθηκε σε σχέση με τους ρώσους φοιτητές την προπολεμική περίοδο. Ανάμεσα στο 1907 και το 1917 ζούσα στην εξορία, και ταξίδευσα παντού βγάζοντας λόγους, στις διάφορες παροικίες των ρώσων φοιτητών στο εξωτερικό. Όλοι αυτοί οι φοιτητές ήταν επαναστάτες εκείνες τις μέρες, στη διάρκεια της Οχτωβριανής Επανάστασης, το 1917, το 99% απ' αυτούς πολεμούσαν από την άλλη μεριά του οδοφράγματος.
Το ριζοσπαστισμό αυτό της νεολαίας το βρίσκεις σε κάθε χώρα. Το νεαρό άτομο νιώθει πάντα ανικανοποίητο στην κοινωνία που ζει -πάντα νομίζει ότι μπορεί να τακτοποιήσει τα πράγματα καλύτερα απ'ότι οι μεγαλύτεροί του. Έτσι η νεολαία αισθάνεται πάντα ότι είναι προοδευτική- αλλά το τι καταλαβαίνει με την πρόοδο διαφέρει λιγάκι.
Στη Γαλλία, για παράδειγμα, υπάρχει μια ριζοσπαστική και μια βασιλική αντιπολίτευση. Φυσικά αυτός ο ριζοσπαστισμός περιλαμβάνει έναν ορισμένο αριθμό υγιών αντιπολιτευόμενων δυνάμεων αλλά το μεγαλύτερο μέρος τους ενσωματώνεται σε αυτό που μπορεί να ονομαστεί απλά καριερισμός.
Εδώ έχουμε την πραγματική ψυχολογική κινητήρια δύναμη. Οι νέοι αισθάνονται αποκλεισμένοι. Οι μεγαλύτεροι έχουν καταλάβει όλο το χώρο, και οι νέοι δεν μπορούν να βρουν ένα διέξοδο για τις ικανότητες τους. Είναι πολύ δυσαρεστημένοι απλά γιατί δεν κάθονται οι ίδιοι στη θέση του οδηγού. Αλλά μόλις καθήσουν εκεί, τελειώνει και ο ριζοσπαστισμός τους.
Βλέπει κανείς το εξής: βαθμιαία, οι νέοι αυτοί άνθρωποι κινούνται προς τις ελεύθερες θέσεις. Γίνονται δικηγόροι. διευθυντές, δάσκαλοι. Κι έτσι έρχονται να δουν τον προηγούμενο ριζοσπαστισμό τους σαν μια αμαρτία της νεότητάς τους, σαν ένα απωθητικό και ταυτόχρονα γοητευτικό λάθος. Σαν αποτέλεσμα αυτής της ανάμνησης της νεότητάς του, ο ακαδημαϊκός κάνει μια διπλή ζωή σ' ολόκληρη τη ζωή του. Αυτό που συμβαίνει, είναι ότι ο ίδιος πιστεύει ότι ακόμα διαθέτει ένα είδος επαναστατικού ιδεαλισμού, ενώ στην πραγματικότητα διατηρεί ένα ορισμένο φιλελεύθερο λούστρο.
Αλλά αυτό το λούστρο δεν είναι παρά το περικάλυμμα εκείνου που πραγματικά είναι -ένας στενόμυαλος, μικροαστός ακροβάτης στην κοινωνία, που τα πραγματικά ενδιαφέροντά του συνοψίζονται στην καριέρα του".
Ο Τρότσκι ανακάθισε λίγο στην καρέκλα του και κοίταζε τριγύρω με ένα είδος απολογητικού χαμόγελου.
Μπορούν οι φοιτητές να έχουν μια κάποια σπουδαιότητα για το επαναστατικό κίνημα;
"Ο επαναστάτης φοιτητής μπορεί να κάνει μια συνεισφορά μονάχα αν, πρώτα απ'όλα, περάσει μέσα από μια αυστηρή και συνεπή διαδικασία επαναστατικής αυτομόρφωσης, και δεύτερο, αν προσχωρήσει στο επαναστατικό εργατικό κίνημα όταν είναι ακόμα φοιτητής. Ταυτόχρονα, επιτρέψτε μου να κάνω σαφές ότι όταν μιλάω για θεωρητική αυτομόρφωση εννοώ την μελέτη του γνήσιου Μαρξισμού".
Ποια θα έπρεπε να είναι η σχέση ανάμεσα στον ακαδημαϊκό και στο εργατικό κίνημα;
Μια σκληρή και αποφασιστική έκφραση φάνηκε στα μάτια του Τρότσκι.
"Αυτός πρέπει να κατανοήσει ότι έρχεται στο εργατικό κίνημα σαν μαθητής κι όχι σαν δάσκαλος. Πρέπει να μάθει να υποτάσσει τον εαυτό του και να κάνει τη δουλειά που του ζητάνε και όχι αυτό που θέλει εκείνος να κάνει.
Το εργατικό κίνημα από τη μεριά του πρέπει να τον βλέπει με το μεγαλύτερο σκεπτικισμό. Ο νεαρός ακαδημαϊκός πρέπει πρώτα να "κάνει τη λάντζα" για τρία, τέσσερα ή πέντε χρόνια, να κάνει όλη την απλή και καθημερινή δουλειά του Κόμματος. 'Έτσι, όταν οι εργάτες αποκτήσουν εμπιστοσύνη σ' αυτόν και είναι απόλυτα βέβαιοι ότι δεν είναι ένας καριερίστας, τότε μπορεί να του επιτραπεί να προχωρήσει -αλλά αργά, πολύ αργά. Όταν θα έχει δουλέψει με το εργατικό κίνημα με αυτόν τον τρόπο, τότε το γεγονός ότι ήταν ένας ακαδημαϊκός ξεχνιέται, και οι κοινωνικές διαφορές εξαφανίζονται".
Ποιος είναι τότε ο ρόλος του διανοούμενου στο επαναστατικό κίνημα;
"Ο ρόλος του είναι να βγάλει γενικά συμπεράσματα στη βάση των συγκεκριμένων γεγονότων. Αν αυτή η διαδικασία της εξαγωγής γενικών συμπερασμάτων από το τρέχον αντιφατικό υλικό δεν γίνεται συνεχώς, το κίνημα ξεπέφτει".
Προηγούμενα είπατε ότι με την θεωρητική αυτομόρφωση εννοούσατε τη μcλέτη του γνήσιου Μαρξισμού. Τι εννοείται με την έννοια γνήσιος Μαρξισμός;
"Η κριτική στο Μαρξισμό δεν είναι τόσο επικίνδυνη. Η πλαστογράφηση είναι ένα διαφορετικό ζήτημα. Αυτό που εννοώ με αυτό, είναι θεωρίες, που μιλάνε στο όνομα του Μαρξισμού, αλλά που έχουν στην πραγματικότητα εγκαταλείψει την ουσία της μαρξιστικής διδασκαλίας. Ο ρεβιζιονιστής Μπερνστάιν, για παράδειγμα, έκανε το ίδιο το κίνημα το κύριο ζήτημα στη θεωρία του και έσπρωξε τον τελικό στόχο στο περιθώριο. Ποιο είναι το αποτέλεσμα από αυτό το "Μαρξισμό". Στην Αγγλία ο Μακ Ντόναλντ ή ο λόρδος Σνόουντεν. Μπορείτε να βρείτε οι ίδιοι κι άλλα παραδείγματα. Τέτοιες πλαστογραφήσεις χρησιμοποιούν μόνο το όνομα του Μαρξισμού για να εξαπατήσουν τους εργάτες".
Καλά, αλλά όπως η Λιζ Τέρσλεφ έγραψε, ο κόσμος δεν έχει μείνει ακίνητος από τον καιρό του Μαρξ, έτσι δεν είναι;
"Φυσικά όχι. Δεν είμαι φετιχιστής. Ο Μαρξισμός δεν σταμάτησε να αναπτύσσεται όταν ο Μαρξ πέθανε. Ο Μαρξ θα μπορούσε να κάνει λάθος κύρια στις προβλέψεις του για το πότε θα συνέβαιναν γεγονότα και σ'αυτή την περίπτωση έσφαλε μόνο στον υπολογισμό του χρόνου.
Ο Λένιν ενσωμάτωσε τους νέους αναδυόμενους ιστορικούς παράγοντες στον Μαρξισμό και έτσι τον προσάρμοσε στους καιρούς μας".
Ο Τρότσκι μετά ανέλαβε να απαντήσει στο ερώτημα της δημοκρατίας και της διχτατορίας.
"Εμείς οι κομμουνιστές δεν αρνούμαστε -όπως για παράδειγμα κάνουν οι αναρχικοί- την σπουδαιότητα της δημοκρατίας. Αλλά αναγνωρίζουμε τη σημασία της μέχρι ένα συγκεκριμένο σημείο. Σ' αυτό το σημείο φτάνουμε μόλις οι ταξικές αντιφάσεις γίνονται τόσο ισχυρές, που η ένταση προκαλεί ένα βραχυκύκλωμα. Σ' αυτό το σημείο, η δημοκρατία, δεν μπορεί πλέον να λειτουργήσει και οι μόνες εναλλακτικές λύσεις, είναι είτε η προλεταριακή διχτατορία είτε η διχτατορία της μπουρζουαζίας. Ρίξτε μια ματιά στην εξέλιξη της Σοσιαλδημοκρατίας, της δημοκρατίας στην Γερμανία από το 1918 μέχρι σήμερα. Στην αρχή, η Σοσιαλδημοκρατία είχε δύναμη αλλά τώρα είναι οι αντιδραστικοί στρατηγοί που κάθονται στο τιμόνι.
Η Δημοκρατία δεν μπορεί να παίζει πλέον ούτε το δικό τους το παιχνίδι εξαιτίας των ταξικών αντιφάσεων. Κοιτάξτε, για παράδειγμα με ποιο τρόπο το δημοκρατικό δικαίωμα του ασύλου -το δικαίωμα ενός εξόριστου για παραμονή- τηρείται σήμερα".
Με αυτή την αναφορά στο δικαίωμα του ασύλου, θα βλέπατε, ότι ο Τρότσκι επέστρεφε πάλι στο Ντάγκλας Μπουλενάρ.
Μ' ένα πλατύ χαμόγελο, συνέχισε:
"Δεν είμαι ένας πεισματάρης Μαρξιστής. Μπορείτε ακόμη να με πείσετε για την δημοκρατία. Αλλά πρώτα θα έχετε να συμμορφωθείτε με δυο ευχές. Πρώτα να φέρετε το σοσιαλισμό στη Γερμανία με δημοκρατικά μέσα, και δεύτερον να μου φέρετε μια άδεια παραμονής στη Δανία".
ΠΗΓΗ
https://www.marxists.org/ellinika/archive/trotsky/works/1932/12/09/students.htm