Η ρωσική ενεργειακή προέλαση*
Του Νίκου Καρατουλιώτη, Υποστράτηγου ΕΑ
Το θέμα της ενέργειας
είναι το κύριο εργαλείο υλοποίησης της Ρωσικής εξωτερική πολιτικής. Με
την ενέργεια και τους αγωγούς η Ρωσία χαράσσει την εξωτερική πολιτική
της. Βασικό εργαλείο υλοποίησης της παραπάνω πολιτικής της Ρωσίας είναι
Γκάζπρομ (Gazprom).
Η Γκάζπρομ αποτελεί τον μεγαλύτερο οικονομικό παίκτη στη Ρωσία, αλλά είναι και η ρωσική εταιρεία με τη μεγαλύτερη δραστηριότητα στο εξωτερικό. Έχει άδεια εκμετάλλευσης κοιτασμάτων που συνολικά περιέχουν 28,8 τρις κυβικά μέτρα, ποσό που αντιστοιχεί στο 55.1% των συνολικών αποδεδειγμένων αποθεμάτων φυσικού αερίου της Ρωσίας.
Παράγει το 94% του φυσικού αερίου της χώρας, που αντιστοιχεί στο 8% του ρωσικού ΑΕΠ, ελέγχει το 25% των παγκοσμίων αποθεμάτων φυσικού αερίου και αποφέρει το 25% των φορολογικών εσόδων του ρωσικού κράτους. Η παραγωγή της αντιστοιχεί στο 1/5 της παγκόσμιας παραγωγής αερίου (αγγίζει τα 600 δις κυβικά μέτρα τον χρόνο). Παρότι άλλες εταιρείες έχουν δικαίωμα (και άδειες εκμετάλλευσης κοιτασμάτων) να παράγουν φυσικό αέριο σε ρωσικό έδαφος, η Γκάζπρομ διατηρεί το μονοπώλιο τόσο του δικτύου αγωγών στο εσωτερικό της χώρας όσο και του εξαγωγικού δικτύου. Διατηρεί, έτσι, το μονοπώλιο εξαγωγών του ρωσικού φυσικού αερίου και ελέγχει το μεγαλύτερο δίκτυο διακίνησης ενέργειας στον κόσμο με περίπου 450.000 χλμ. αγωγών.Με βασικό εργαλείο την Γκάζπρομ έδεσε ενεργειακά όλη την Ευρώπη και δημιούργησε ένα πλέγμα επιχειρήσεων. Η παραγωγή ρωσικού φυσικού αερίου έχει ανατεθεί στην Γκάζπρομ την εταιρία που ελέγχεται από το ρωσικό κράτος και η οποία ανήκει όσον αφορά το ιδιοκτησιακό της καθεστώς κατά 50,01% σ’ αυτό. Η Γκάζπρομ είναι η μεγαλύτερη επιχείρηση στον κόσμο και η κεφαλαιοποίησή της εκτιμάται στα 348 δις δολάρια, ενώ προβλέπεται έως το 2017 η κεφαλαιοποίησή της να φθάσει το 1 τρις δολάρια. Η συνολική παραγωγή φυσικού αερίου το 2007 έφθασε τα 23,1 τρισεκατομμύρια κυβ. εκατ. φυσικού αερίου από τα οποία το 85% από την ίδια και το υπόλοιπο από διαχειριζόμενες εισαγωγές φυσικού αερίου.
Κοινές εταιρίες (Joint Verntures) της Γκάζπρομ Στην Ευρώπη (κατά το 2004) :
• Στην Αυστρία δημιουργήθηκε η Gas and Warehandelsgellschaf m.b.H με συμμετοχή 50% και συνεταίρο την εταιρία O.M.V με σκοπό εμπόριο φυσικού αερίου και γενικές εμπορικές δραστηριότητες.
• Στην Βουλγαρία δημιουργήθηκε η Overgas Inc. AD με συμμετοχή 50% και συνεταίρο την Overgas Holding AD με σκοπό εμπόριο φυσικού αερίου και κατασκευή εγκαταστάσεων μεταφοράς του.
• Στην Τσεχία δημιουργήθηκε η Gas Invest SA με συμμετοχή 37,5% της Γκάζπρομ και συνέταιρο την Centex Europe Gas and Energy AG και άλλους με σκοπό εμπόριο , διανομή και γενικές εμπορικές δραστηριότητες.
• Στην Εσθονία δημιουργήθηκε η ΑΟ Gesti Gaas με συμμετοχή της Γκάζπρομ κατά 37% και συνεταίρο την Ε.ΟΝ. Ruhrgas AG, Fortum Corporation, Itera Latvia και άλλους με σκοπό το εμπόριο φυσικού αερίου στην Εσθονία και την ανάπτυξη του μεταφορικού δικτύου.
• Στην Φινλανδία δημιουργήθηκε η Gasum Og με συμμετοχή της Γκάζπρομ κατά 25% και συνεταίρο την Forum Corporation με σκοπό την δημιουργία μεταφορικού δικτύου φυσικού αερίου. Ακόμη στην Φινλανδία δημιουργήθηκε η North Tronsgas Og με συμμετοχή της Γκάζπρομ κατά 50% και συνεταίρο την Fortum Corporation με σκοπό την δημιουργία μεταφορικού δικτύου φυσικού αερίου.
• Στην Γαλλία δημιουργήθηκε η FRAGAZ με συμμετοχή της Γκάζπρομ κατά 50% και συνεταίρο την Gaz de France με σκοπό την δημιουργία δικτύου διανομής φυσικού αερίου και γενικές εμπορικές δραστηριότητες.
• Στην Ελλάδα δημιουργήθηκε η Prometheus Gas SA με συμμετοχή της Γκάζπρομ κατά 50% και συνεταίρο την Copelouzow Bros Corporation με σκοπό το εμπόριο φυσικού αερίου και την κατασκευή μεταφορικού δικτύου (αγωγός Μπουργκάς- Αλεξανδρούπολη).
• Στην Ουγγαρία δημιουργήθηκε η Panzusgaz Rt με συμμετοχή της Γκάζπρομ κατά 40% και συνεταίρο την MOL με σκοπό το εμπόριο και την διανομή του φυσικού αερίου.
• Στην Ιταλία δημιουργήθηκε η Promgaz SpA με συμμετοχή της Γκάζπρομ κατά 50% και συνεταίρο την ΕΝΙ με σκοπό το εμπόριο και την διανομή φυσικού αερίου.
• Στην Λετονία δημιουργήθηκε η ΑΟ Latvias Gaze με συμμετοχή της Γκάζπρομ κατά 25% και συνεταίρο την itera- Latvia E.ON Ruhrgas και άλλους και με σκοπό το εμπόριο φυσικού αερίου, υγροποιημένου φυσικού αερίου και ανάπτυξη και ανανέωση της βιομηχανίας φυσικού αερίου της Λετονίας.
• Στην Λιθουανία δημιουργήθηκε η AO Lreturos Dujos με συμμετοχή της Γκάζπρομ κατά 37% και συνεταίρο την Ε.ΟΝ Ruhrogas AG της Δημοκρατίας της Λιθουανίας και άλλων και με σκοπό το εμπόριο φυσικού αερίου και την ανάπτυξη δικτύου διανομής του στη χώρα.
• Στην Πολωνία δημιουργήθηκε η SGT Eu Ro Pal GAZ S.A με συμμετοχή της Γκάζπρομ κατά 48% και με συνεταίρο την PGNIG SA Gas Trading SA και με σκοπό την μεταφορά, την κατασκευή και χρήση του Πολωνικού τμήματος του αγωγού Yamal – Europe.
• Στην Πολωνία, επίσης δημιουργήθηκε η Gas Trading SA με συμμετοχή της Γκάζπρομ κατά 16% και συνεταίρο την PGNIG SA, την Bartimpex SA, την WIGH GmbH και Co KG και την Werglokoks με σκοπό το εμπόριο φυσικού αερίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου.
• Στην Σλοβακία δημιουργήθηκε η Slovrusgaz as με συμμετοχή της Γκάζπρομ κατά 50% και συνεταίρο την SPP με σκοπό την μεταφορά και εμπόριο φυσικού αερίου και γενικές εμπορικές δραστηριότητες.
• Στην Ελβετία δημιουργήθηκε η Baltic LNG AG με συμμετοχή της Γκάζπρομ κατά 80% και συνεταίρο την OAO Sovkomflot με σκοπό την ανάπτυξη και το εμπόριο του φυσικού αερίου στη χώρα. Επίσης στην Ελβετία δημιουργήθηκε η Gas Project Development με συμμετοχή της Γκάζπρομ κατά 50% και συνεταίρο την Centrex Gas and Energy Europe AG με σκοπό την παραγωγή και ανάπτυξη του πετρελαίου και του φυσικού αερίου σε περιοχές της Κεντρικής Ασίας.
• Στην Γερμανία δημιουργήθηκε η VIEH Gmlt και Co KG με συμμετοχή της Γκάζπρομ κατά 50% και συνεταίρο την Wintershall AG και σκοπό τη δημιουργία γενικών εμπορικών δραστηριοτήτων. Επίσης στην Γερμανία δημιουργήθηκε η VINGAZ GmbH με συμμετοχή της Γκάζπρομ κατά 35% και συνεταίρο την Wintershall AG και με σκοπό την δημιουργία δικτύων και αγωγών φυσικού αερίου και γενικών εμπορικών δραστηριοτήτων.
• Στην Τουρκία δημιουργήθηκε η Turusgaz με συμμετοχή της Γκάζπρομ κατά 45% και συνεταίρο την Botas International Ltd, την Gama Industrial Plants Mannfactaring και την Erection Corp με σκοπό το εμπόριο φυσικού αερίου. Επίσης στην Τουρκία δημιουργήθηκε η Bosphorus Gas Corporation με συμμετοχή της Γκάζπρομ κατά 40% και συνεταίρο την Tur Enerji και με σκοπό την μεταφορά και την διανομή φυσικού αερίου.
• Η Γκάζπρομ κατέχει σημαντικό ποσοστά σε τοπικές εταιρίες της Αρμενίας, Λευκορωσίας, Καζακστάν, Ολλανδίας, Σερβίας, Μαυροβουνίου, Ουκρανίας και Ηνωμένου Βασιλείου.
• Η Γκάζπρομ επίσης πρόσφατα εξαγόρασε την σερβική πετρελαϊκή εταιρία ΝΙS έναντι 400 εκατομμυρίων ευρώ με σκοπό την δημιουργία δικτύου αγωγών φυσικού αερίου.
Η ρωσική ενεργειακή προέλαση στην Ευρώπη, ήταν σχεδιασμένη αριστοτεχνικά με ένα απλό επιτελικό σχέδιο πανομοιότυπο με αυτό που χρησιμοποιούμε στον στρατό, την περίφημη λαβίδα. Το σχέδιο προφανώς σχεδιάστηκε από το Russian Institute for Strategic Studies Το ινστιτούτο αυτό είναι από τις σημαντικότερες δεξαμενές σκέψης της χώρας, λογοδοτεί απευθείας στον Πούτιν και είναι αρμόδιο στην χάραξη της εξωτερικής πολιτικής μέσω της ενέργειας.
Έτσι στον παραπάνω χάρτη φαίνεται η αριστοτεχνική προσπάθεια της ρωσικής ενεργειακής λαβίδας. Χαρακτηριστικό της, είναι ότι οι στρατιές που χρησιμοποιούνται στον στρατό αντικαταστάθηκαν από αγωγούς, οι δε μηχανοκίνητες δυνάμεις υποκαταστάθηκαν από τους υδρογονάνθρακες.
*Από το βιβλίο του Ν. Καρατουλιώτη " Γεωπολιτική σκακιέρα" εκδόσεις "Ηρόδοτος"