ΟΙ ΝΕΟΙ ΜΙΣΘΟΦΟΡΟΙ

Tου
Γιάννη Παπαμιχαήλ*


 
Η χρονική αλληλουχία μεταξύ των συζητήσεων υπέρ ή κατά του υποχρεωτικού μαζικού εμβολιασμού και του πολιτικά ορθού αντιρωσισμού που επακολούθησε στην πρόσφατη εισβολή του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία, μπορεί να είναι τυχαία. Μπορεί και όχι – η ιστορία θα το δείξει. Το σίγουρο είναι ότι την ώρα που οποιαδήποτε δημόσια εκδήλωση «φιλορωσισμού» αναδεικνύεται στις περισσότερες δυτικές κοινωνίες ως μια ιδεολογία συνυφασμένη με τα αντανακλαστικά του λίγο ή πολύ αυταρχικού κρατισμού, της έμπρακτης και αν χρειάζεται βίαιης προάσπισης του εθνικού συμφέροντος ή της πάλαι ποτέ raison d’Etat, ο ρατσιστικός σχεδόν αντιρωσισμός εμφανίζεται ως μια εγγύηση «δημοκρατικής ποιότητας» της δυτικής φιλελεύθερης σκέψης. Ταυτόχρονα ίσως καθίσταται ένα καλό επάγγελμα για το προσωπικό των μισθοφόρων που έχουν αναλάβει τις δυτικές πολεμικές επιχειρήσεις στο πεδίο της διαμόρφωσης της κοινής γνώμης. Βέβαιο είναι επίσης ότι, με ένα φαινομενικά παράλογο άλμα, οι μεταδημοκράτες φιλελεύθεροι ιδεολόγοι δεν διστάζουν καθόλου να επισημάνουν και να στιγματίσουν τον συνδυασμό μεταξύ των όποιων, δικαιολογημένων ή μη, αντιεμβολιαστικών επιφυλάξεων με ένα διάχυτο φιλορωσισμό που στην Ελλάδα τουλάχιστον, σχετίζεται ιστορικά με τις κοινές ως ένα βαθμό πολιτισμικές παραδόσεις.

Αυτό το γεγονός έχει κατά την άποψή μας ένα αναμφισβήτητο θεωρητικό και πολιτικό ενδιαφέρον. Μπορεί πράγματι να αναρωτηθεί κανείς: Τι είδους «επικίνδυνους λαϊκισμούς» (θρησκόληπτους σκοταδισμούς, αντιδραστικές ιδεολογίες που στρέφονται κατά του προσχηματικού φιλειρηνισμού ή κατά της πολιτικής θρησκείας του δικαιωματισμού, εθνοκεντρικούς κρατισμούς, πολιτισμικές αγκυλώσεις που αναγκαστικά αμφισβητούν τις «προόδους που έχουν συντελεστεί»…) ψυχανεμίζεται ο «προοδευτικός» σημερινός δυτικός ιδεολόγος όταν με επαγγελματική συνέπεια, αναδεικνύει επιλεκτικά τις συγκλίσεις και τις συνάφειες μεταξύ των επιφυλάξεων ενός τμήματος των δυτικών κοινωνιών απέναντι στα νέα βιοτεχνολογικά προϊόντα (ή τα υγειονομικής φύσεως μέτρα που καθιστούν σχεδόν υποχρεωτική την αποδοχή τους από τους πολίτες) και την όποια, σχετική έστω, φιλορωσική στάση στο ζήτημα της Ουκρανίας; Πώς ακριβώς λόγου χάρη, το δήθεν αντιολοκληρωτικό και αντιφασιστικό πνεύμα του διεθνοποιημένου, φιλελεύθερου δυτικού τεχνοφεουαδαρχικού καθεστώτος συμβιβάζεται τόσο εύκολα όχι μόνο με την δημοκρατικώς αμφιλεγόμενη ιδέα της υποχρεωτικότητας των εμβολιασμών, αλλά και με τις ένοπλες, πασίγνωστες πλέον εθνικοσοσιαλιστικές συμμορίες που στηρίζουν επισήμως τη σημερινή κυβέρνηση της Ουκρανίας και οι οποίες είναι επιβεβαιωμένα υπεύθυνες για τις δολοφονίες χιλιάδων ρωσόφωνων Ουκρανών;

Δεν πρόκειται για τις «μισές αλήθειες» της ψυχροπολεμικής προπαγάνδας του παρελθόντος, ούτε περί των απλών εκλογικεύσεων των αντιφάσεων που συνθέτουν την συνηθισμένη φιλολογία των επιχειρημάτων που προβάλει ο δυτικός «ελεύθερος κόσμος» κατά του πάλαι ποτέ «σιδηρού παραπετάσματος». Διότι προφανώς, κατά τις 4 τελευταίες δεκαετίες, ούτε ο δυτικός ελεύθερος κόσμος, ούτε βέβαια οι πρώην «πατρίδες του σοσιαλισμού» δεν έμειναν όπως ήταν πριν την κατάρρευση των σταλινικών καθεστώτων της ανατολικής Ευρώπης και την οικονομικο-πολιτική ανάδειξη της Κίνας στο παγκόσμιο στερέωμα.

Πράγματι, στο σύγχρονο διεθνοποιημένο καπιταλιστικό κόσμο, τα εθνικά κράτη δεν εξαφανίστηκαν βέβαια, αλλά ο ρόλος τους έχει ριζικά μεταβληθεί. Ας θυμίσουμε ότι ο παραδοσιακός στόχος των κρατών (παλαιότερων ή νεώτερων) ήταν να στηρίξουν με όλα τα μέσα μια ειδική, εθνοτική θεώρηση του δημόσιου αγαθού, καθώς και να νομιμοποιήσουν στις κοινωνικές συνειδήσεις μια συνεκτική, πατριωτική αντίληψη του δημοσίου συμφέροντος. Σήμερα αντίθετα, ο κύριος «εκσυγχρονιστικός» ρόλος των δυτικών κρατών είναι να δραστηριοποιηθούν για την σταδιακή εξαφάνιση της κάθε επιμέρους εθνικής, συλλογικής ιδιοπροσωπίας, έτσι ώστε να «προσαρμόσουν» τις εξατομικευμένες κοινωνίες τους στα οικουμενικά, πλανητικά διακυβεύματα. Να διαλύσουν δηλαδή τις εθνικές κοινωνίες μαζί με τις ιστορικές μνήμες και τις πολιτισμικές τους ιδιαιτερότητες μέσα στις παγκοσμιοποιημένες διαδικασίες που πλαισιώνουν τις διεθνείς οικονομικές συναλλαγές. Οτιδήποτε συμβαδίζει με αυτή την «προσαρμογή» είναι «πολιτικώς ορθό»… ιδιωτικοποιήσεις, υιοθέτηση κανόνων που ενισχύουν την αγοραία διεθνοποίηση, προώθηση με όλους τους τρόπους των αντίστοιχων ιδεολογιών στο πεδίο της εκπαίδευσης, της ενημέρωσης, της άμυνας ή του δικαίου. Για τα πιο ισχυρά εθνικά κράτη (όπως οι ΗΠΑ και οι σύμμαχες αγγλοσαξωνικές χώρες), εκεί όπου συνήθως έχουν τις έδρες τους οι ισχυρότερες πολυεθνικές επιχειρήσεις, ο κρατικός μηχανισμός οργανώνεται στην παγκόσμια σκηνή σαν ένα πολυδιάστατο πολιτικό εργαλείο στην υπηρεσία ιδιωτικών συμφερόντων των οποίων ο δηλωμένος στόχος είναι η «επανεκκίνηση» της εξατομικευμένης παγκόσμιας κοινωνίας των ομιλούντων δίποδων με τρόπο που να εξασφαλίζει την αέναη αποδοτικότητα των ροών των προϊόντων, των προσώπων και των κεφαλαίων σε παγκόσμια κλίμακα.

 

 Θα λέγαμε λοιπόν ότι αν σήμερα κάποιες προκλητικά φασίζουσες μαριονέτες τύπου Ζελένσκι κοντεύουν, πέρα από κάθε αίσθημα του γελοίου, να αποκτήσουν στην δυτική προπαγάνδα ένα «δημοκρατικό και προοδευτικό» προφίλ, κάπου μεταξύ Γκουεβάρα και …Κολοκοτρώνη, είναι επειδή πολιτικά, ο ίδιος ο σημερινός τεχνοφεουδαρχικός δυτικός κόσμος μοιάζει να λειτουργεί πέραν των ορίων της γελοιότητας, σε ένα υπερ-ολοκληρωτικό επίπεδο που εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους για τους λαούς και τις δημοκρατικές παραδόσεις του νεώτερου κόσμου.

Χωρίς καθόλου να θέλει κανείς να βρει εκ των προτέρων δικαιολογίες στους όποιους Πούτιν για τις παράπλευρες απώλειες των άμαχων ουκρανών πολιτών (ποιος λογικός άνθρωπος δεν θα καταδίκαζε τέτοιες απώλειες,  το κύριο ερώτημα είναι πάντα να δούμε ποιος πραγματικά ευθύνεται πολιτικά για τα θλιβερά αυτά γεγονότα. Έτσι, το να ομιλούν οι δημοκρατικοί εκπρόσωποι του αμερικανικού ιμπεριαλισμού για «εγκλήματα πολέμου» της σημερινής ρωσικής πολιτικής ηγεσίας στην Ουκρανία, αρκεί για να τρελάνει όσους δεν ξέχασαν ποτέ ούτε τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, ούτε τους νατοϊκούς βομβαρδισμούς της Γιουγκοσλαβίας, ούτε μισόγυμνα και μισοκαμμένα από ναπάλμ παιδάκια των βιετναμέζων που τρέχουν σε ένα χωματόδρομο κλαίγοντας και ουρλιάζοντας από τους πόνους…

Ποιος είναι λοιπόν τελικά ο εχθρός της δημοκρατίας ή του δυτικού πολιτισμού; Μάλλον αυτός που βλέπει ο σημερινός δυτικός κόσμος όταν κοιτάζεται στην καθρέφτη της ιστορίας του. Ποιες ακριβώς πολιτικές οντότητες φαίνονται να συγκρούονται στο νέο «χλιαρό» ή καυτό πόλεμο που μοιάζει να άρχισε; Από την μια, λίγο ή πολύ συνεκτικές εθνικές κοινωνίες της ανατολής, από την άλλη πολυπολιτισμικά συνονθυλεύματα ιδιωτών, ιδεολογικά πεπεισμένων για το «δικαίωμά τους στο να διαφέρουν από τους άλλους συμπολίτες τους». Από τη μια, εθνικά κράτη, με ισχυρές ή και δεσποτικές πολιτικές ηγεσίες (κωδικά, από τους πολιτικά ορθούς πολιτικούς επιστήμονες, αυτή η πραγματικότητα αποκαλείται «αυταρχισμός») από την άλλη πολιτικο-οικονομικοί μεσίτες, λογιστές, εκπρόσωποι μεγάλων πολυεθνικών ιδιωτικών συμφερόντων που εκλέγονται από τους πολιτικά παγιδευμένους πρώην λαούς (τύπου Σολτς, Μακρόν, Τζόνσον, Ντράγκι, Μπάϊντεν)… Κωδικά αυτή η δεύτερη πραγματικότητα αποκαλείται «δημοκρατία»… στη αθέατη ακόμα πλευρά της μελλοντικής ιστορίας, η Κίνα, πραγματική ατμομηχανή της παγκοσμιοποίησης σε αναμονή.

Με άλλα λόγια, τα επιτελεία των πολιτικών υπαλλήλων στο πεδίο των δυτικών εθνικών κρατών είναι καλό να θυμούνται πως οι εργοδότες τους δεν έχουν πια το μονοπώλιο της ισχύος. Ακόμα και αν η διεθνοποίηση του καπιταλισμού έχει αποδυναμώσει τις δυτικές εθνικές συνειδήσεις, εξατομικεύσει τους ιστορικούς λαούς, καταχρεώσει σε τράπεζες και αποσαρθρώσει τις αξιώσεις ισχύος των κρατών τους, η ιστορία δεν έχει καθόλου τελειώσει. Δεν είναι βέβαια καθόλου περίεργο ούτε γιατί δεν υπάρχουν πια μεγάλοι πολιτικοί δυτικοευρωπαίοι ηγέτες, ούτε γιατί οι ευρωπαίοι πολιτικοί εμφανίζονται πλέον ως το αναλώσιμο πολιτικό προσωπικό που διαχειρίζεται τις κοινωνικές και οικονομικές κρίσεις στα πλαίσια μιας γενικότερης αγγλοσαξωνικής κυριαρχίας που υπαγορεύεται από πολυεθνικά ιδιωτικά συμφέροντα. Στα πλαίσια της αέναης επέκτασής τους, με τις παγκοσμιοποιητικές ιδεολογίες τους (εκείνες της πραγματικά άρχουσας τάξης της εποχής), τα συμφέροντα αυτά έρχονται πλέον σε σύγκρουση με ιστορικές πολιτικές πραγματικότητες και ισχυρά εθνικά κράτη που λειτουργούν περισσότερο υπό τις μορφές του ανατολικού δεσποτισμού παρά υπό το πρόσημο της δυτικής «μεταδημοκρατίας». Διαθέτοντας ισχυρή παραγωγική βάση (Κίνα), ενεργειακή υπερεπάρκεια και υπέδαφος πλούσιο σε κοιτάσματα, καθώς και ισχυρότατες πολεμικές μηχανές, τα εθνικά κράτη της «Ανατολής» μοιάζουν έτοιμα να συγκρουστούν με τον δυτικό κόσμο σε όλα ανεξαιρέτως τα πεδία. Με άλλα λόγια, η επερχόμενη σύγκρουση δεν είναι συμμετρική, μεταξύ επιμέρους εθνικών κρατών και συμμαχιών , αλλά μεταξύ δύο τουλάχιστον τεράστιων πληθυσμιακά και γεωγραφικά εθνικών πολιτικών οντοτήτων της ανατολής και των πολιτικο-οικονομικών καθεστώτων της δύσης που κινητοποιούν εναντίον των αντιπάλων τους πρώτα απ’ όλα τα οικονομικά όπλα τους, τις πολιτικές ιδεοληψίες τους ή τις βολικές μισές αλήθειες της προπαγάνδας τους. Όπως και τα ίδια τα «ενδιάμεσα» δυτικά εθνικά κράτη, έτσι και οι διάφοροι διαμορφωτές της κοινής δυτικής γνώμης, είναι λοιπόν φορείς και εκφραστές ενός άτυπου πολεμικού μηχανισμού, προς το παρόν λιγότερο στρατιωτικού και περισσότερο οικονομικού, ιδεολογικού και νομικού. Κατά συνέπεια, οι άνθρωποι αυτοί, πολιτικοί, δημοσιογράφοι, καθεστωτικοί αναλυτές, διανοούμενοι κάθε ιδεολογικής κατηγορίας (κατά δήλωσή τους άλλοτε «κοσμοπολίτες» και άλλοτε «πατριώτες»), αποτελούν μια νέα μορφή στρατευμένων μισθοφόρων που ακούν τα παραγγέλματα των εργοδοτών τους και κατά κανόνα κάνουν την δουλειά τους όσο μπορούν καλύτερα.

Όπως κάνουν πάντα όλοι οι μισθοφόροι…

 

 

 

 

 

 

* Πρώην καθηγητή Ψυχολογίας Παντείου Πανεπιστημίου