Ο άνθρωπος που περιχαράκωσε με σιδεριές τη Δημοκρατία, προβάλλεται αφηνιασμένα ως «σωτήρας» της: αυτός που την αποκατέστησε…
Αναδημοσιεύουμε ένα παλιό μας κείμενο, σχετικό με αυτό το μύθο:
Σε εποχές γενικής κατάρρευσης και σήψης το καπιταλιστικό καθεστώς βρικολακιάζει τους παλιούς μύθους του. Επιχειρεί απεγνωσμένα να στηριχθεί στα ιστορικά του σύμβολα.
Ένα τέτοιο καθεστωτικό σύμβολο είναι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο ιστορικός ηγέτης και εκφραστής του μεγάλου κεφαλαίου της Μεταμφυλιακής Δεξιάς.
Είναι τόσο σημαντικός πολιτικός για το ελληνικό καπιταλιστικό καθεστώς, που ήδη, ακόμα εν ζωή, η καθεστωτική προπαγάνδα φιλοτεχνούσε το πορτρέτο του. Μετά το θάνατό του αναπτύχθηκε μια μυθολογία εξωραϊσμού του, ακόμα και αγιοποίησής του.
Το ίδιο γίνεται και σήμερα στη σειρά που προβάλλεται από την ΕΡΤ: «Η μεγάλη αλλαγή».
Αναδημοσιεύουμε ένα άρθρο μας γραμμένο σε μια άλλη καμπή της «αγιοποίησης» του Κ.Καραμανλή, τον Απρίλιο του 1998.
Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στην «Αθηναϊκή» και περιέχεται στη συλλογή κειμένων «Μυθολογίες και Μεταλλάξεις»
Ο μύθος Καραμανλή
Ο μύθος είναι μια ταχυδακτυλουργική αναστροφή της πραγματικότητας: την αδειάζει από ιστορία, αφαιρεί το κοινωνικό νόημά της. Ο μύθος δεν αρνιέται τα πράγματα, απλώς τα εξαγνίζει, τα αθωώνει εξανεμίζοντας τα ιδεολογικά και πολιτικά τους συστατικά. Μετατρέπει τα πράγματα σε στατικές, φυσικές κατηγορίες εννοιών: σε αιωνιότητα. Γι αυτό ο μύθος είναι από-πολιτικοποιημένος λόγος. Ένας λόγος που δεν αγγίζει το σύνολο των ανθρωπίνων σχέσεων με την πραγματική, την κοινωνική τους δομή. Ο μύθος αδειάζει το πραγματικό, όπως λέει, ο Ρολάν Μπαρτ, με το τέχνασμα της σαφήνειας: «που είναι η σαφήνεια όχι της εξήγησης, αλλά της διαπίστωσης». Όταν διαπιστώνω χωρίς να εξηγώ, τότε όλα φαίνονται φυσικά, εύλογα...
«Περνώντας από την ιστορία στη φύση, ο μύθος εξοικονομεί κάτι: καταργεί το περίπλοκο των ανθρωπίνων πράξεων, τους δίνει την απλότητα των ουσιών, καταλύει κάθε διαλεκτική, κάθε αναδρομή πέρα από το άμεσα ορατό, οργανώνει έναν κόσμο χωρίς αντιφάσεις, αφού θα είναι δίχως βάθος, έναν κόσμο απροκάλυπτο, θεμελιώνει μια πετυχημένη σαφήνεια: τα πράγματα φαίνονται να σημειοδοτούν από μόνα τους» (Μπαρτ). Η εξουσία αποζητά ατελείωτα το μύθο. Η αστική τάξη είναι η μήτρα της μυθολογίας. «Ο μύθος βρίσκεται στα δεξιά: Εδώ είναι ουσιώδης: καλοθρεμμένος, γυαλιστερός, διαχυτικός, φλύαρος, εφευρίσκεται ασταμάτητα, τα πιάνει όλα...» (Μπαρτ).
Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά της αστικής μυθολογίας τα βρίσκουμε στο πρόσωπο του Καραμανλή. Μια μυθολογία επιμελώς καλλιεργημένη, πλούσια, πολύμορφη, ευλύγιστη, με όλους τους βαθμούς της «αξιοπρέπειας». Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής εξαγνίζεται, αθωώνεται! Η κοινωνική του υπόσταση και ο ιδεολογικός του κόσμος εξατμίζονται. Η πολιτική του ιστορία αποσπάται από την αντιφατική περιπλοκή της κοινωνικής δράσης: Απλοποιείται σε σχήματα διαπιστώσεων. Το έργο του συρρικνώνεται και αυτό στην απλότητα των θετικών «ουσιών»…
Έτσι το ιστορικό σύμβολο του ιστορικού κράτους της Δεξιάς (παρακράτος), ο βάναυσος χλευαστής της προόδου, των ανθρωπίνων αξιών και δημοκρατικών ελευθεριών, ο άγριος διώκτης των κοινωνικών κινημάτων και των ιδεών, εμφανίζεται και προβάλλεται, με τη «σαφήνεια της διαπίστωσης», ως θεμελιωτής της δημοκρατίας: Αυτός που επανέφερε μετά την πτώση της χούντας αναίμακτα τη δημοκρατία και νομιμοποίησε το ΚΚΕ. Εδώ κόβεται ιδιοτελώς το κοινωνικό κύκλωμα και σχηματοποιείται το αποτέλεσμα: καμιά εξήγηση, μόνο διαπίστωση…
Δολίως, έτσι, επικαλύπτεται τούτο: Δεν «επανέφερε» ο Καραμανλής τη δημοκρατία. Αντίθετα εκλήθη, μετά την κατάρρευση της δικτατορίας, να βάλει «φράγματα» και «σιδεριές» στη δημοκρατία. Να υπονομεύσει τις κοινωνικές προϋποθέσεις που είχαν δημιουργηθεί για μια ευρύτερη δημοκρατία. Ο ρόλος του, λοιπόν, δεν ήταν θετικός, αλλά ανασταλτικός στην ιστορική διαδικασία ανάπτυξης της δημοκρατίας. Δεν προώθησε την ανάπτυξη, αλλά την «καταστολή» και τη συρρίκνωση της δημοκρατίας.
Τέλος η νομιμοποίηση του ΚΚΕ ήταν απαίτηση των καιρών. Μια στρατηγική (πετυχημένη στην Ευρώπη) ενσωμάτωσης του ΚΚΕ στο κοινοβουλευτικό παιχνίδι. Σε συνθήκες εκρηκτικών επαναστατικών διεργασιών, που «Άκρα Αριστερά» σε Ευρώπη και Ελλάδα ήταν μαζικό φαινόμενο, το να κρατηθεί το ΚΚΕ στην παρανομία ήταν επιλογή καταστροφική για το αστικό καθεστώς. Η νομιμοποίηση του ΚΚΕ ήταν η ασφαλιστική δικλίδα. Χρησιμοποιήθηκε για την κοινοβουλευτική χειραγώγηση και ενσωμάτωση των κινημάτων…
Και όταν σήμερα κάποιοι «αριστεροί» ή «πρώην» υμνολογούν υστερικά την «καραμανλική δημοκρατία» επιβεβαιώνουν απλώς τη δική τους ενσωμάτωση. Ξεχνώντας φυσικά ότι η υστερία δεν είναι Ιστορία…
Απρίλιος 1998
