Του Γιάννη Παπαμιχαήλ, καθηγητή Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας Παντείου Ο Θύμιος ήταν «σύντροφος», όχι όμως μόνον με την έννοια του συναγωνιστή...
Σάββατο 18 Δεκεμβρίου 2010
Η διαλεκτική της βίας και τα χαμένα οράματα
Τα κείμενα αυτά είναι γραμμένα πριν από τρία περίπου χρόνια…
Το μέσο ανθρώπινο μυαλό, συνηθισμένο να βλέπει τα πράγματα κατά ένα τρόπο στατικό και στην απομόνωσή τους, δεν μπορεί να συλλάβει τη διαλεκτική σχέση που υπάρχει ανάμεσα στο αίτιο και στο αποτέλεσμα. Τείνοντας προς τη συνεχή απλοποίηση, ικανοποιείται από τις εξηγήσεις που προσαρμόζονται περισσότερο στη διανοητική οκνηρία, χωρίς να ενδιαφέρεται για το βάθος των πραγμάτων. Αρκείται μηχανικά να επαναλαμβάνει ό,τι κατά το πρώτο επιφανειακό αντίκρισμα απεκόμισε. Το θέμα της βίας και ιδιαίτερα στις ειδικές εκφάνσεις της, αυτές της βίας στα σχολεία, δεν μπορεί να εξεταστεί σε βάθος, αν πρώτα δεν συλλάβουμε τους πρωτογενείς παράγοντες που γεννούν και αναπαράγουν τη βία.
Φυσικά μια τέτοια γενική κοινωνική τοποθέτηση δεν είναι επαρκής. Είναι απαραίτητο να υπολογίσουμε και πολλούς άλλους δευτερογενείς παράγοντες. Ωστόσο, χωρίς το αφετηριακό σημείο, κάθε ανάλυση θα είναι μετέωρη, ασύνδετη και αποσπασματική.
Ας συνοψίσουμε, συνεπώς, τη γενική διαλεκτική της βίας.
Η μήτρα που γεννάει το μίσος.
Καταρχήν η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο είναι η πιο βαθιά και ολοκληρωμένη μορφή βίας.
Όλη η ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού είναι ένα ολοζώντανο παράδειγμα.
Στη σύγχρονη εποχή η αστυνομική, κρατική, πολιτική, ιδεολογική, ψυχολογική και ηθική βία που εξασκείται για να διατηρείται αυτή η καπιταλιστική εκμετάλλευση, δεν αποτελεί παρά την προέκταση αυτής της θεμελιακής κοινωνικής βίας. Και όσο θα απλώνεται και θα βαθαίνει αυτή η καπιταλιστική βία, τόσο και πιο πολλές αντιδράσεις νόμιμης άμυνας θα προκαλεί: είτε τυφλές μαζικές εκρήξεις είτε συνειδητές πολιτικές κινήσεις και εξεγέρσεις.
Σημείωση: Εδώ διαχωρίζουμε τις «τυφλές μαζικές εκρήξεις» από τις κουκουλοφόρικες ή άλλες κατευθυνόμενες πράξεις βίας.
Η άγρια επιθετικότητα που εκτονώνεται στις μαζικές υστερίες είναι προϊόν της ωμής βίας και καταπίεσης που βρίσκονται με τη λεπτή τους μορφή στους πειθαρχικούς μηχανισμούς εξουσίας και στις ιεραρχίες της κοινωνίας.
Η εξουσία είναι αυτή που παράγει, αναπαράγει και συσσωρεύει την επιθετικότητα και το μίσος.Τα εκκρίματα του «πολιτισμού» της αγοράς, δηλαδή η βία και βαρβαρότητα, είναι αυτά που παράγουν το άγχος, την ανασφάλεια, την επιθετικότητα και το μίσος. Και τη βία που δέχεται κανείς από τα πάνω τη μεταβιβάζει προς τα κάτω, σύμφωνα με τον απλό μηχανισμό «μετατόπισης του αντικειμένου». Η βία που προέρχεται από τα πάνω γεννάει μίσος, που εκτονώνεται προς τα κάτω και γεννάει και εκεί μίσος.
Στην ψυχική οικονομία του ατόμου βλέπουμε να επιδρά η ίδια «δέσμευση», όπως δεσμεύουν μέσα στην καπιταλιστική οικονομία οι σχέσεις παραγωγής τις παραγωγικές δυνάμεις.
Όπως, σύμφωνα με τον Μαρξ, οι κοινωνικές παραγωγικές δυνάμεις κάτω από την πίεση των σχέσεων παραγωγής μπορούν να μεταμορφωθούν σε δυνάμεις καταστροφής, το ίδιο καταστροφικές γίνονται και οι ατομικές ενστικτώδεις δυνάμεις κάτω από την πίεση των ποικίλων μορφών βίας της καπιταλιστικής εξουσίας.
Σήμερα η συμπιεσμένη ενέργεια των πολλαπλά καταπιεσμένων νέων, μέσα σε ένα κόσμο δίχως οράματα, ΑΞΙΕΣ και Πίστη, δεν βρίσκει καμιά συνειδητή διέξοδο. Έτσι μένει ΜΟΝΟ στις ενστικτώδεις ψυχικές ορίζουσες, γίνεται καταστροφική και αυτοκαταστροφική.
Αυτή την ενέργεια, μια και η «αριστερά» είναι ενσωματωμένη, αξιοποιεί το σύστημα και για τα ποικίλα πολιτικά του παιχνίδια και την κατασυκοφάντηση της αμφισβήτησης.
Πρέπει να κατανοούμε αυτή τη διαλεκτική και να μη μένουμε στα συμπτώματα, στην «αλητεία» ή στις «συμμορίες» και έτσι να πετάμε μαζί με τις σαπουνάδες, έξω από τη σκάφη, και το παιδί…
Πρέπει να κατανοήσουμε αυτή τη διαλεκτική για να μπορέσουμε να διακρίνουμε καθαρά την αξιοποίηση και οργάνωση, από τους μηχανισμούς εξουσίας, της αθλιότητας και της βίας που δημιουργεί η ίδια καπιταλιστική βαρβαρότητα.
Και ο σημερινός νεοταξικός φασισμός συνίσταται ακριβώς σε αυτό. Δηλαδή, στην οργάνωση και καθοδήγηση ψυχωτικών «ταγμάτων τρομοκρατίας», από την αθλιότητα της νεολαίας και την «κοπριά» που δημιουργεί ο ίδιος.
Χάσαμε το όνειρο
ΚΕΡΔΙΣΑΜΕ σε πράγματα και χάσαμε σε όνειρο. Δεν καθόμαστε πια ξαπλωμένοι κάτω από ένα δέντρο χαζεύοντας ξέγνοιαστοι τον ουρανό, αλλά στροβιλιζόμαστε μέσα στη δύνη μιας παγερής, αυτοματοποιημένης πραγματικότητας, αδυνατώντας να αποτινάξουμε το ενοχλητικό αίσθημα της ζωώδους εργατικότητας.
Σε αυτή τη ζωώδη εργατικότητα εκπαιδεύει τη μαθητική νεολαία σήμερα το σύστημα. Μια «εκπαίδευση» που εισάγει στην παιδική ψυχή, με τον πλέον βάναυσο τρόπο, το δαίμονα της τυποποιημένης, αυτοματοποιημένης, παγερής και αφυδατωμένης γνώσης.
Η ΑΧΑΛΙΝΩΤΗ αυτή «κομπιουτεροποίηση» της γνωστικής διαδικασίας είναι η μήτρα του πνεύματος εκείνου, από το οποίο αναδύθηκαν τα βομβαρδιστικά και όλων των ειδών τα δηλητήρια. Είναι η πηγή μιας κακής διάνοιας που, ναι μεν καθιστά τον άνθρωπο ικανό να υποτάσσει και να καταστρέφει τη γη, πλην όμως ταυτόχρονα σκλάβο των πραγμάτων και της μηχανής.
Αυτό το μοχθηρό εκπαιδευτικό σύστημα της ζωώδους εργατικότητας ένα και μόνο στόχο έχει: Να καθυποτάξει τη νεανικότητα και να τη μετατρέψει σε γρανάζι της εξουσίας της αγοράς.
Αυτή είναι η βασική συνιστώσα της αγοραίας εκπαίδευσης, της υποταγμένης ολοκληρωτικά στις ανάγκες των πολυεθνικών και του κέρδους.
Για να επιτευχθεί αυτή η πολυεθνική «εκπαιδευτική» στρατηγική πρέπει να αποσαθρωθούν τα κοινωνικά οράματα, οι ηθικές αξίες και η Πίστη σε ιδανικά.
Πρέπει με δύο λόγια να καταστραφούν και να ισοπεδωθούν κυριολεκτικά οι πνευματικοί και ηθικοί αξιακοί αρμοί της κοινωνικής συνοχής.
Αυτή είναι η σύγχρονη στρατηγική του κεφαλαίου, της Νέας Τάξης: Η διάλυση των κοινωνιών.
Νεολαία χωρίς όραμα, χωρίς αξίες και χωρίς πίστη
Κάθε Πολιτισμός, κάθε κοινωνική μορφή ιδιαίτερα, για να υπάρξει και να συντηρηθεί πρέπει πριν απ’ όλα να δημιουργήσει τα ενισχυτικά του ενστίκτου στηρίγματα. Δεν υπάρχει κοινωνία που να μην ζήτησε να ανταποκριθεί σε αυτή την υπαρξιακή απαίτηση οργανώνοντας το πνευματικό της εποικοδόμημα. Με τη φιλοσοφία, την τέχνη και τη θρησκεία της προσπάθησε να δημιουργήσει τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την απρόσκοπτη ανέλιξη της ζωής. Πρόκειται για τις λεγόμενες ηθικές αξίες, που αποτελούν τα θεμέλια κάθε πολιτισμού και παράλληλα έναν τρόπο δικαίωσής του. Η ακλόνητη βάση τους δίνει το μέτρο της ισορροπίας, της σταθερότητας και της κοινωνικής συνοχής.
Βεβαίως οι πολιτισμοί δεν είναι αιώνιοι. Αφού διαγράψουν την τροχιά της ακμής τους υποχρεώνονται να παραχωρήσουν τη θέση τους σε νέες μορφές κοινωνικής και πολιτισμικής οργάνωσης ΑΝΩΤΕΡΕΣ, μορφές ωστόσο που αναπτύσσονται μέσα στους ίδιους τους κόλπους της υπάρχουσας κοινωνικής και πολιτισμικής δομής.
Και το σπουδαιότερο:Αυτές οι νέες μορφές αποτελούν το προϊόν των λαϊκών αγώνων, αγώνων που στηρίζονται στις ηθικές κατακτήσεις. Δεν τις γκρεμίζουν μηδενιστικά. Αποκαθιστούν το αυθεντικό περιεχόμενό τους, τις γονιμοποιούν, τις συνθέτουν και μεταπλάθουν σε νέες ζωντανές αξίες. Δεν μπορεί να δημιουργηθεί ΤΙΠΟΤΑ το καινούργιο με τον αφορισμό και τη μηδενιστική άρνηση της παράδοσης και των αξιών της. Και αυτό είναι υπόθεση της λαϊκής κίνησης και ΟΧΙ διαταγμάτων των εξουσιών ή απαιτήσεων των περιθωριακών… Μια τέτοια, όμως, επαναστατική κοινωνική διαδικασία ΠΡΟΫΠΟΘΕΤΕΙ ΟΡΑΜΑ και ΠΙΣΤΗ σε ΙΔΑΝΙΚΑ.
Σήμερα, η Νέα Εποχή προωθεί άλλες «αξίες»: Την καταστροφή κάθε κατάκτησης της ανθρωπότητας, την αποδόμηση κάθε συστήματος αξιών, την ολοκληρωτική ΑΡΝΗΣΗ κάθε Οράματος και Πίστης.
Αυτό που σπέρνουν μέσα στη νεολαία είναι μαζί με το άγχος και την ανασφάλεια και την ΑΡΝΗΣΗ των πάντων. Η άρνηση της καπιταλιστικής βαρβαρότητας δεν μεταβάλλεται σε Πίστη για ένα άλλο κόσμο. Η «αριστερά» φρόντισε γι’ αυτό!!!
Το μόνο μετερίζι ηθικών αξιών και κοινωνικής συνοχής που απόμεινε είναι η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ. Γι’ αυτό τόσο λυσσαλέα την κτυπούν…
Αλλά αυτό το θεμελιακό «στοιχείο» συνοχής, αξιών και Αντίστασης στη Νέα Τάξη στερείται πολιτικού οράματος. Αυτό είναι ο ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ!!!
Μέσα, λοιπόν, σε αυτό το νεοταξικό πλαίσιο της βαρβαρότητας και της γενικής σήψης η νεολαία δεν έχει στηρίγματα. Η σημερινή φρίκη αναπτύσσει την ανάλογη πνιγηρή ατμόσφαιρα. Οι τάσεις που κυριαρχούν σε όλες τις πολιτικές και πνευματικές εκδηλώσεις είναι τάσεις προς το θάνατο, τάσεις παρακμής χωρίς ιστορικό προηγούμενο.
Για τη νεολαία δεν υπάρχει καμία διέξοδος.Εξαθλιωμένη ψυχικά και πνευματικά, τσαλαπατημένη και ακρωτηριασμένη, δίχως οράματα, αξίες, ιδανικά και χωρίς να πιστεύει σε τίποτα στρέφεται προς το θάνατο, την καταστροφή και αυτοκαταστροφή. Αυτό που κυριαρχεί είναι ο ακρωτηριασμένος εγωκεντρισμός…
Η κρίση δεν είναι αδιέξοδη
Η κρίση της εποχής, βεβαίως, δεν είναι αδιέξοδη. Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε ότι η διέξοδος βρίσκεται στον συλλογικό αγώνα για το μετασχηματισμό της κοινωνίας και ΟΧΙ στην ΑΡΝΗΣΗ και την περιφρόνηση της ζωής. Που σημαίνει ΑΓΩΝΑΣ για να διαφυλάξουμε τη σύνδεση του Πολιτισμού μας που επιχειρούν να διακόψουν αυτοί που απεργάζονται το τέλος μας.
Τα στηρίγματα αυτού του αγώνα είναι η πολύτιμη κληρονομιά μας, οι ηθικές αξίες της και η Πίστη σε ένα Όραμα. Αλλά πρώτα απ’ όλα είναι η Πίστη στον αγώνα. Και μόνο το γεγονός της αγωνιστικής πάλης κλείνει μέσα μας ζωντανή την ελπίδα, δυναμώνει αντί να αδυνατίζει την αυτοπεποίθηση και μας απομακρύνει από το μυστικισμό: Από το να ζητάμε, στη φαντασία μας, τη σωτηρία από άλλους.
Η πίστη στο συλλογικό αγώνα και τις ηθικές αξίες δημιουργούν το όραμα, το οποίο θα είναι στηριγμένο στην πραγματικότητα της αγωνιστικής πρακτικής. Ένα τέτοιο όραμα δεν καταλήγει στην ΑΡΝΗΣΗ, αλλά στην διεύρυνση της ζωής, δεν συντρίβει ούτε αποστειρώνει τον άνθρωπο, αλλά τον πλουτίζει και τον ολοκληρώνει, εξαφανίζοντας τη «μοναξιά θανάτου» του εγωκεντρικού ατόμου.
Η εποχή μας αναζητά όσο ποτέ άλλοτε το συλλογικό «είναι» και τη συλλογική επαναστατική δράση.