Η οργάνωση που έχει «θαφτεί» εντελώς
Μέσα στην Ιστορία δεν υπάρχει ποτέ μόνο του το σκέλος της βαρβαρότητας και του τρόμου. Υπάρχει και το σκέλος της ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ στη βαρβαρότητα και τον τρόμο. Και στα πλέον ολοκληρωτικά καθεστώτα δρουν και λειτουργούν τα αγωνιστικά κύτταρα ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ.
Κάποιοι είτε από άγνοια είτε από σκοπιμότητα δαιμονοποιούν τη χουντική τρομοκρατία, σε τέτοιο βαθμό, ώστε να αφανίζονται κυριολεκτικά τα ρυάκια ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ και ΑΓΩΝΑ. Εμφανίζουν μια Ελλάδα νεκρή από ζωή, ακίνητη από τον τρόμο, υποταγμένη στον τρόμο.
Μια τέτοια εικόνα βρίσκεται μακριά από την πραγματικότητα. Δεν είναι, όμως, απλώς μια εικόνα ιστορικά πλαστογραφημένη και παραποιημένη, αλλά και πολλαπλά δόλια:
α). Σπέρνει στις νεότερες γενιές τον τρόμο της ηττοπάθειας.
β). Σβήνει την αγωνιστική μνήμη, συνακόλουθα τη διαλεκτική της Ιστορίας των κινημάτων.
γ). Εξανεμίζει το ήθος των αγωνιστικών ιδεών και τους πρωταγωνιστές.
δ). Επιτρέπει στους ποικίλους «λιποτάχτες» και «φυγάδες» να λοιδορούν, ακόμα και να συκοφαντούν αυτούς που παίζανε το κεφάλι τους…
Κάποιοι δημοσιοκάφροι τηλεστάρ που ήταν ή κρυμμένοι ή την είχανε κοπανήσει στο εξωτερικό, έχουν το θράσος σήμερα να κρίνουν και να «επεξεργάζονται» τα χρόνια της δικτατορίας, πουλώντας διάφορα παραμύθια…
Ο στόχος, όλων αυτών των αρουραίων, είναι η εξάτμιση και η αποξήρανση της Ιστορίας, ο αφανισμός της.
Τα παρακάτω δύο κείμενα είναι ενδεικτικά αυτής της πλαστογράφησης, αλλά και εξαφάνισης της ιστορίας, που επιχειρείται από τους ποικίλους λακέδες της Νέας Εποχής…
Έχει δημοσιευτεί στο ΡΕΣΑΛΤΟ, τεύχος-6.
Οι πρώτοι που σήκωσαν κεφάλι
Γράφει ο Νίκος Πικρός
Στις 22 του Απρίλη το βράδυ, μια μέρα μετά το πραξικόπημα, γέμισε η Αθήνα με προκηρύξεις των ΔΕΑ (Δημοκρατικές Επιτροπές Αντίστασης). Κεντρικό σύνθημα: «Σχηματίστε παντού Δημοκρατικές Επιτροπές Αντίστασης ενάντια στη στρατιωτική δικτατορία».
Τα ΔΕΑ ήταν η πρώτη και μια από τις πιο δυναμικές αντιστασιακές οργανώσεις. Βασικός οργανωτής και συντονιστής των ΔΕΑ ήταν ο Γιάννης Βερούχης, ηγετική φυσιογνωμία των λιθογράφων. Από τα Ιουλιανά η μαρξιστική αυτή ομάδα (τροτσκιστές), με προσβάσεις στους λιθογράφους, φοιτητές και «Λαμπράκηδες», άρχισε να συγκροτεί παράνομο συνωμοτικό μηχανισμό. Η δικτατορία συνεπώς δεν την έπιασε στον ύπνο. Την πρώτη οργανωτική επιτροπή της οργάνωσης την αποτελούσαν: Γιάννης Βερούχης, Γιώργος Κώτσου, Γιώργος Γλυνός, Περικλής Γρίβας.
Από τους πρώτους μήνες το οργανωτικό εύρος των ΔΕΑ ήταν μεγάλο. Από το σύνολο των Επιτροπών της κυκλοφορούσαν 15 εφημερίδες. Οι πιο γνωστές: «Φοίνικας», «Μαχητής», «Αντίσταση», «Λαός», «Κλειδί της Δημοκρατίας», «Παπαφλέσας» κλπ.
Το Καλοκαίρι του ’67 η οργάνωση συγκρότησε και μια Επιτροπή κατασκευής και τοποθέτησης εκρηκτικών μηχανισμών. Οι πρώτες ωρολογιακές βόμβες που εξερράγησαν σε διάφορα σημεία των Αθηνών (Σύνταγμα, Χίλτον κλπ) είχαν κατασκευαστεί και τοποθετηθεί από τους αγωνιστές των ΔΕΑ. Κυριακή 3 του Σεπτέμβρη του 67, ομάδα με τους Δημητρίου Πέτρο, Γιώργο Γλυνό, Αδαμάντιο Χρυσικό, Θύμιο Παπανικολάου, Αντώνη Σωτηράκο και Αριστείδη Μαυροσκούφη, κατασκεύασε 4 ωρολογιακές βόμβες. Την άλλη μέρα θα γινόταν μια συνδυασμένη καμπάνια κατά της Χούντας με προκηρύξεις και εκρήξεις. Πριν ξημερώσει είχαν συλληφθεί μαζί με τις βόμβες.
Τον Οκτώβριο του ’67, 38 αγωνιστές των ΔΕΑ (26 άντρες και 12 γυναίκες) παραπέμφθηκαν στο Στρατοδικείο. Ήταν η πρώτη μεγάλη δίκη, ίσως και η πρώτη των Αθηνών. Από τους 38 οι 27 καταδικάστηκαν με βαριές ποινές. Οι στρατοδίκες φάνηκαν ιδιαίτερα σκληροί στον Κύπριο Πέτρο Δημητρίου, γιατί είχε το θάρρος να τους προκαλέσει: «εσείς με εκπαιδεύσατε στην κατασκευή βομβών για να ρίξετε το Μακάριο. Εγώ τις κατασκεύασα ενάντιά σας». Όλοι οι αγωνιστές των ΔΕΑ βασανίστηκαν άγρια στα κολαστήρια της Μπουμπουλίνας ( φάλαγγες, μαστίγια κλπ).
Οι καταδίκες ήταν βαριές. Ενδεικτικά:
Πέτρος Δημητρίου: 20 χρόνια κάθειρξη
Γλυνός, Σωτηράκος, Χρυσικός: 17 χρόνια
Θύμιος Παπανικολάου, Ανέστης Σουβατσόγλου: 10 χρόνια
Σημείωση: μετά από ένα χρόνο περίπου αποφυλακίστηκαν, με αναστολή, πολλοί αγωνιστές, μεταξύ των οποίων και οι ανωτέρω, λόγω του νεαρού της ηλικίας.
Δύο από τους βασικούς ηγέτες των ΔΕΑ, οι κινητήριοι μοχλοί της δραστηριότητάς τους, ο Γιάννης Βερούχης και ο Γιώργος Κώτσου, μετά από πολλές περιπέτειες, κατάφεραν να διαφύγουν στο εξωτερικό. Ο Γιάννης Βερούχης επικηρύχθηκε τότε από τη Χούντα, όπως αργότερα και ο Γιάννης Νίκας.
Η ιστορία των ΔΕΑ δεν περιορίζεται σε αυτά. Αγωνιστές τους αποτέλεσαν μετέπειτα ιδρυτικά στελέχη πολλών οργανώσεων της Άκρας Αριστεράς. Επίσης κυβερνητικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ συμμετείχαν τότε στα ΔΕΑ. Και όμως αυτή η οργάνωση έχει «θαφτεί» εντελώς…
Η κίνηση των ιδεών στα χρόνια της Χούντας
Γράφει ο Αντώνης Πλάκας
Κάθε μαχητικό και ριζοσπαστικό κίνημα από την ίδια του τη φύση είναι ευρηματικό και ποικιλόμορφο. Τέτοιο ήταν και το κίνημα που αναπτύχθηκε κατά της Χούντας και στο χώρο των ιδεών.
Αμέσως μετά το πραξικόπημα, μέσα από μια ποικιλία ζυμώσεων άρχισε να αναπτύσσεται ένα παράνομο κίνημα και μια ριζοσπαστική διάθεση αμφισβήτησης στη νεολαία. Η φοιτητική έκρηξη το Μάη του ’68, στη Γαλλία, πυροδότησε και στην Ελλάδα πνευματικές εντάσεις και ριζοσπαστικές ζυμώσεις. Εκφράστηκαν σε μια πρωτοφανή έκρηξη του βιβλίου. Αναπτύχθηκε λοιπόν και εδώ μια αντιδικτατορική κίνηση θεωρητικών και ιδεολογικών ζυμώσεων: Ένα από τα φύτρα της εξέγερσης του Νοέμβρη.
Οι πορτοφολάδες της ιστορίας δεν λείψανε όμως και εδώ. Έτσι μιλούν για την εκδοτική αντιδικτατορική δραστηριότητα έχοντας ως αρχή και τέλος τα «18 Κείμενα». Η έκδοση των «18 Κειμένων», βεβαίως, ήταν κι αυτή μια από τις πολλές εκδηλώσεις της αντιδικτατορικής πάλης στο χώρο του βιβλίου. Μια εκδήλωση ωστόσο αρκετά καθυστερημένη. Το αντιδικτατορικό κίνημα είχε δημιουργήσει, πολύ πριν, σημαντικές ρωγμές στο χουντικό καθεστώς. Στη σφαίρα της εκδοτικής δραστηριότητας αυτό είχε εκφραστεί με τη δημιουργία εκδοτικών-αντιδικτατορικών εστιών και «στεκιών».
Οι πέντε πρώτοι ιστορικοί εκδοτικοί οίκοι που σπάσανε τη χουντική τρομοκρατία στο βιβλίο ήταν: «Κάλβος» το 1968, «Στοχαστής» και «Κείμενα» το 1969, «Επικαιρότητα» και «Νέοι Στόχοι» αρχές ’70.
Ο «Κάλβος» με ένα πλατύ εκδοτικό πρόγραμμα κλασσικών κειμένων της αστικής και μαρξιστικής κουλτούρας ( Ανώνυμος, Χέρτσεν, Μπελίνσκι, Μακιαβέλλι, Χάουζερ, Γιανίδη, Πίλκα κλπ)
Ο «Στοχαστής» με εκδόσεις πιο άμεσα πολιτικές (Ρήγας, Γληνός, Μάξιμος, Σβώλος, Μαρξ, Μπρεχτ, Γκράμσι, Χιχμέτ κλπ).
Τα «Κείμενα» με εκδόσεις λογοτεχνικού κυρίως χαρακτήρα (Θεοτόκης, Μπρεχτ, Βάις, Λεκατσάς, Σκαρίμπας, Κατσαρός, Αλεξάνδρου κλπ).
Η «Επικαιρότητα», «Διεθνής Επικαιρότητα» τότε, με νεοελληνικά κείμενα ιστορικού κυρίως χαρακτήρα ( Σκληρός, Φιλάρετος, Κορδάτος, Ψυρούκης κλπ).
Τέλος οι «Νέοι Στόχοι» ήταν ο πρώτος εκδοτικός οίκος με ένα πρόγραμμα ανοικτά πολιτικό, προσανατολισμένο σε συγκεκριμένη πολιτική κατεύθυνση, με κείμενα κλασσικών και σύγχρονων μαρξιστών: Μαρξ, Λένιν, Τρότσκι, Βάις, Πουλιόπουλο, Μαντέλ, κλπ.
Επίσης οι «Νέοι στόχοι» παρουσιάστηκαν και ως μηνιαίο περιοδικό, το πρώτο πολιτικό περιοδικό που κυκλοφόρησε στα χρόνια της Χούντας (Ιούλιος 1971, εκδότης Θύμιος Παπανικολάου). Το περιοδικό κάτω από τις πολλαπλές και ποικίλες μορφές διώξεων και τρομοκρατίας (αστυνομικών, δικαστικών κλπ) δεν μπόρεσε να συνεχίσει παραπάνω από ένα χρόνο.
Προς τα τέλη του 1970 και το ’71 εμφανίστηκαν πολλοί ακόμα νέοι εκδοτικοί οίκοι και βιβλιοπωλεία «στέκια», αποδεικνύοντας ότι η «ροπή» προς την εκδοτική κατεύθυνση ήταν ένα φαινόμενο πολιτικό που αντανακλούσε το ανερχόμενο αντιδικτατορικό κίνημα και αποτελούσε μια πρώτη οργανωτική μαγιά των μετέπειτα μαζικών αντιδικτατορικών εκδηλώσεων.
Ήταν τέτοια η έκρηξη αυτού του φαινομένου που θορύβησε το χουντικό Τύπο, ο οποίος άρχισε μια σκοταδιστική καμπάνια κατά του αριστερού βιβλίου.
Η «Εστία» στις 22/11/1971 καταχωρεί επιστολή με τον τίτλο τα «Ερυθρά έντυπα». Μεταξύ άλλων γράφει:
«Είναι, πράγματι, απαράδεκτος η ασυδοσία, η οποία παρατηρείται εις την χώρα μας –και δη υπό καθεστώς εντόνως αντικομμουνιστικόν! Αναφορικώς με την ελευθέραν κυκλοφορίαν πάσης φύσεως κομμουνιστικών εντύπων…
» Χαρακτηριστικόν παράδειγμα, όπου αθορύβως ο κομμουνισμός θέτει δυναμίτιδα εις τα θεμέλια του αστικού καθεστώτος, αποτελεί το εξής γεγονός, το οποίο και σας αναφέρω: Ακριβώς δίπλα της εισόδου ενός των μεγαλυτέρων λειτουργούντων εν Αθήναις φροντιστηρίων, επί της οδού Σόλωνος, όπου φοιτούν εκατοντάδες νέων, που προετοιμάζονται δια τας εισιτηρίους εξετάσεις των Ανωτάτων Σχολών, λειτουργεί βιβλιοπωλείον, επί της προθήκης του οποίου «φιγουράρουν» εν μέσω των εγχειριδίων της Αλγέβρας, Γεωμετρίας, Φυσικής, Χημείας κλπ κατ΄αποκλειστικότητα και τα εξής: Τσε Γκεβάρα: «Πολιτικά Κείμενα», προλογίζει ο Φιντέλ Κάστρο. Περιοδικόν «Νέοι Στόχοι»: Μεταξύ των καθαρώς κομμουνιστικών περιεχομένων του, προηγείται η «Προσφώνηση στην Ένωση κομμουνιστών» υπό των Μαρξ-΄Ενγκελς. Λ. Τρότσκι: «Ιστορία της Ρωσσικής Επαναστάσεως», και πλείστα παρεμφερή…».
Με το ίδιο πνεύμα επιτίθενται ενάντια στο αριστερό βιβλίο η «Πολιτεία» ( 24.11.71), «Ελεύθερος Κόσμος»(25.11.71), «Βραδυνή»(16.12.71).
Τον ίδιο καιρό κυκλοφορεί εγκύκλιος της ΓΔΕΑ με κατάλογο 130 βιβλίων και περιοδικών και μοιράζεται σε όλη την Ελλάδα με στόχο την ανάσχεση της ολοένα αυξανόμενης εκδοτικής δραστηριότητας.
Όποιος συνεπώς σήμερα αναφέρεται στην εκδοτική δραστηριότητα στα χρόνια της δικτατορίας δεν μπορεί να παρακάμψει όλα τα παραπάνω. Και όμως όλη αυτή η ιστορία στο χώρο των πνευματικών ζυμώσεων έχει στρεβλωθεί και παρασιωπηθεί ή έχει πάρει τη θέση «του εφαλτήρα για τους φιλόδοξους τζόκεϋ των κοινοβουλευτικών μας ιπποδρομιών». Γιατί, όμως αυτή η παραποίηση; Ο λόγος είναι απλός. Οι πρωτοπόροι αγωνιστές και στο χώρο της πνευματικής κίνησης ήταν αριστεροί ανένταχτοι και αμφισβητίες των κατεστημένων κομματικών μηχανισμών.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ένα βιβλίο που αποκαθιστά κάπως την ιστορική αλήθεια πάνω στο εκδοτικό φαινόμενο στα χρόνια της δικτατορίας είναι του Λουκά Αξελού, «η εκδοτική δραστηριότητα και κίνηση των ιδεών στην Ελλάδα» (Στοχαστής).
Και άλλα ιστορικά κείμενα εδώ:
http://www.resaltomag.gr/forum/viewtopic.php?t=4404
