Σχολιάζει ο Νίκος Κλειτσίκας « Στο τέλος είδαμε ποιος είναι ένας δειλός αρουραίος, που κρύβεται σε... καταφύγια και ποιος είναι ένας ...
Σάββατο 31 Ιουλίου 2010
Εγωκεντρική υπεροψία
Παραφράζοντας τον Σπινόζα, δηλώνουμε προκαταβολικά ότι δεν κλαίμε, ούτε γελάμε με τα ναυάγια μεγάλων, πρώην αριστερών, δημιουργών της Τέχνης και του Πνεύματος. Προσπαθούμε απλώς να καταλάβουμε (με κοινωνικούς και πολιτικούς όρους) την ψυχολογία της πολλαπλά ταλαιπωρημένης και απαθλιωμένης συνείδησης των αριστερών διανοουμένων…
Γράφαμε στις «Παραμορφώσεις του πνεύματος»:
«ΣΤΙΣ κρίσιμες καμπές της Ιστορίας παρατηρούνται τα περισσότερα ναυάγια.Η τρομακτική συσσώρευση γεγονότων που η συνείδηση αδυνατεί να τα εξηγήσει επιφέρουν μια παραμορφωτική αλλοίωση πάνω σε αυτή τη συνείδηση. Σε αυτές τις καμπές πληθαίνουν τα κρούσματα, μέσα στις τάξεις των διανοουμένων της «αριστεράς», της συνθηκολόγησης, της φυγής, της λιποταξίας και της «αποδέσμευσης» από τους κοινωνικούς αγώνες.
ΟΙ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΙ της «αριστεράς» συνθλίφτηκαν αδικαίωτοι ανάμεσα στην καπιταλιστική σκύλα και τη σταλινική Χάρυβδη. Πολλοί αναζήτησαν τη σωτηρία προς τα πίσω, στους νεκρούς του παρελθόντος με το πρόσχημα της ανακάλυψης μιας «καινούργιας αλήθειας». Γενικά αφομοιώθηκαν από τη φιλοσοφία των κατεχόντων…
Η «ΑΡΙΣΤΕΡΗ» ελληνική διανόηση θεωρητικά ανεπαρκής και ιδεολογικά ραχιτική από τη γέννησή της έχει σήμερα πλήρως αποσυντεθεί και η πολιτική της σκέψη αποχρωματιστεί. Ριγμένη μέσα στο σίφουνα των γεγονότων της εποχής, δίχως κανενός είδους προπαρασκευή –ιδεολογική, πολιτική, ηθική- ένιωσε περισσότερο ασταθής και πιο έντονα το αίσθημα της ανασφάλειας. Έτσι γονάτισε αξιολύπητα μπροστά στις δυσκολίες και τους κινδύνους της Ιστορίας». (θα δημοσιεύσουμε στη συνέχεια ολόκλήρο το κείμενο).
Πολλοί πρώην αριστεροί επιδόθηκαν σε γυμνάσματα «καλλιτεχνικής» ασυναρτησίας και «σκοτεινότητας» (αποτύπωμα παρακμής), τα οποία τα προσέλαβαν ως «δημιουργήματα» βαρυσήμαντου βάθους, πλούσιας και βαθιάς σύλληψης.
Οι διανοούμενοι και οι καλλιτέχνες της κατηγορίας αυτής (μικροαστικής κυρίως καταγωγής) διαθέτουν ή τουλάχιστον διέθεταν πριν ενσωματωθούν στη φιλοσοφία των εχόντων, ανεπτυγμένη ευαισθησία και πνεύμα διεισδυτικό.
Βλέπουν την απάνθρωπη ουσία της αστικής κοινωνίας, τη χρεοκοπία των αξιών της, την κενότητά της και την έλλειψη προοπτικής. Γι αυτό και παίρνουν απέναντί της μια στάση αποδοκιμασίας και κριτικής. Αυτή όμως η μικροαστική ιντελιγκέντσια αντιμετωπίζει δύσπιστα έως εχθρικά και τα επαναστατικά κινήματα (σε αυτό συνετέλεσε και η βαρβαρότητα του σταλινισμού). Έτσι μένει στο ΑΠΟΛΥΤΟ κενό, στη θέση του εξωτερικού, του απομονωμένου παρατηρητή.
Από μια τέτοια θέση έχει κανείς την εικόνα ενός κόσμου χαώδους, χωρίς ειρμό, παράλογου, αυθαίρετου, ασυνάρτητου, ζοφερού και αδιέξοδου.
Από αυτή την αντιφατική κεντρική τοποθέτηση παράγονται επίσης όλες οι γνωστές έννοιες της παρακμής: η έννοια του Θανάτου, του Μηδενός, της Ερημίας, της Εγκατάλειψης, του Παράλογου κλπ.
Πρόκειται για την ψυχολογία του μηδενισμού, του χωρίς διεξόδου πεσιμισμού, του πνευματικού και ηθικού χάους της αστικής και μικροαστικής ιντελιγκέντσιας. Είναι μια μορφή συνείδησης ακρωτηριασμένης που πολύ συχνά γλιστράει προς την ηθική κατάπτωση και τη διανοητική αθλιότητα…
Το καταφύγιο, λοιπόν, όλων αυτών των παρακμιακών είναι η εξουσία και το χρήμα. Το ψυχολογικό τους καταφύγιο είναι το «εγώ» τους. Η μυστικιστική θεοποίηση του «εγώ» τους είναι η μόνη πραγματικότητα που αναγνωρίζουν. Ο ακραίος τους αυτός ατομικισμός τούς αποκλείει τη σκέψη και την καρδιά από όλες τις πηγές της αληθινής έμπνευσης και τους καταδικάζει σε μια στείρα επανάληψη του παρελθόντος τους ή προσωπικών πειραμάτων, γυμνών από κάθε ενδιαφέρον: τους βυθίζει σε νοσηρές καταστάσεις. Ο άνθρωπος που είναι κλεισμένος στο γυάλινο πύργο του «εγώ» του στερείται ιδεών. Απλώς παπαγαλίζει τις «κατακτήσεις» του, ασκείται σε πνευματικά σοφίσματα, στη λεξιλαγνεία ή σε πομπώδεις αφοριστικές κραυγές και ηθικολογίες.
Η εγωκεντρική υπεροψία αποτελεί σήμερα μια από τις κυριότερες εκδηλώσεις του διανοητικού δράματος.
Η λατρεία του «εγώ» είναι το μοναδικό καταφύγιο όλων αυτών των «πρώην», όλων των μεταπρατών και εμπόρων των ιδεών. Όλοι αυτοί (σήμερα το είδος έχει πολλαπλασιαστεί) ζουν μια κατάσταση ναρκισσιστικής έξαψης και μυστικιστικής αυτοϊκανοποίησης: μεθούν με τον εαυτό τους, γλείφουν τον εαυτό τους, δεν βλέπουν τίποτα πέραν του εαυτού τους.
Φυσικά αυτές οι «εκλεκτές ψυχές» είναι έτοιμες να πουλήσουν «τοις μετρητοίς» λίγο «ηρωισμό», έστω και για τρεις σκουριασμένες χαλκοδεκάρες, φτάνει να μετρηθεί το «όφελος» στο τραπέζι της συναλλαγής. Ο Μίκης επειδή ήταν γιγάντιο καλλιτεχνικό μέγεθος (και ως τέτοιο αντιφατικό) είναι και γιγάντιο το αποτύπωμα αυτής της παρακμιακής εξέλιξης των αντιφατικών αντιφάσεων του «αριστερού πνεύματος»…
Οι μεγάλες πτώσεις προϋποθέτουν και μεγάλες πτήσεις…