του Κώστα Παπουλή*
1.
Το αυγό του φιδιού. Ο τρόμος που καλλιεργούν ΜΜΕ και ελίτ οδηγεί ένα κομμάτι της μάζας στην ταύτισή της με το κράτος. Ο φόβος τούς σπρώχνει να βλέπουν την εξουσία ως τον πατέρα τους που τους χάριζε ασφάλεια όταν ήταν παιδιά (όπως ακριβώς το ανέλυε ο Ράιχ στην Μαζική ψυχολογία του φασισμού). Εδώ, ο πατέρας ‒στη Γερμανία έλεγαν: «ο Φύρερ ξέρει»‒ γίνεται κάτι πιο αόριστο: η εξουσία, η κυβέρνηση, η επιστήμη ξέρει…
Ο φασισμός σε κάθε ιστορική στιγμή εμφανίζεται με άλλα χαρακτηριστικά, όμως πάντα είναι πρωτόγονος. Γι’ αυτό ακριβώς στην δημόσια συζήτηση επικρατεί ο κρατικός και «επιστημονικός» μονόλογος, ενώ ποινικοποιείται πλέον και διώκεται κάθε άλλη άποψη. Η εμφάνιση του λογικού επιχειρήματος κλονίζει το οικοδόμημα. Στις μάζες, έλεγε ο Χίτλερ, δεν μιλάς με μόρφωση, αποδείξεις κι επιχειρήματα αλλά με τα αισθήματα.
Δαιμονοποιούνται κάποιες κατηγορίες πληθυσμού, στις οποίες αποδίδεται η «αποτυχία» των μέτρων… Οι νέοι, οι απείθαρχοι, οι ανεμβολίαστοι, κ.λπ. γίνονται ο εσωτερικός εχθρός. Έτσι κατασκευάζεται το απαρτχάιντ με συναίνεση μερίδας της μάζας, η οποία στη Δύση είναι και υπερβολικά γερασμένη. Mια τέτοια συναίνεση δεν θα μπορούσε να κατασκευαστεί το ’68, όταν είχαμε στο προσκήνιο την γενιά των baby-boomer.
2. Γιατί οι ελίτ κατέβασαν τα ρολά (επ’ αόριστον). Είναι αφελής όποιος πιστεύει ότι το κεφάλαιο στη Δύση δημιούργησε μια παρατεταμένη κατάσταση έκτακτης ανάγκης για το καλό της ανθρωπότητας. Τα χρηματιστήρια στη Δύση είναι μια απέραντη φούσκα που μόνο με απευθείας χρηματοδότηση από τις Κεντρικές Τράπεζες μπορούσαν να διασωθούν. Αυτό έγινε με αφορμή τον Covid και τα έκτακτα μέτρα. Οι πλούσιοι έγιναν πλουσιότεροι.
Σε διεθνές επίπεδο, οι δυνάμεις του κεφαλαίου, των αφεντικών και των πολυεθνικών κερδίζουν μια πρωτοφανή μάχη απέναντι στην εργασία και στη δημοκρατία που θυμίζει μια νέα πρωταρχική συσσώρευση. Τα δημοκρατικά δικαιώματα στη Δύση καίγονται. Η τηλεργασία ως μέθοδος ολοκληρωτικού ελέγχου και πλήρους απομόνωσης των εργαζομένων αυξάνει με γεωμετρική πρόοδο. Η τηλεκπαίδευση το ίδιο. Η συγκεντροποίηση κεφαλαίου και επιχειρήσεων επίσης. Τα κέρδη πολλών πολυεθνικών και συγκεκριμένων κλάδων, κ.λπ. κ.λπ.
Εδώ ζούμε την ελληνική εκδοχή αυτής της επίθεσης που λόγω αντικειμενικών συνθηκών είναι και η πιο σκληρή στη Δύση. Ακολουθούν σε αυταρχισμό η Ιταλία και η Γαλλία που, δεν είναι τυχαίο, είναι επίσης χώρες της Ζώνης του Ευρώ με οξυμένα προβλήματα. Διότι αν η Δύση παρακμάζει οικονομικά, αν π.χ. η Ευρωζώνη που στην ίδρυσή της εκπροσωπούσε το 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ σήμερα είναι στο 15% και σε λίγο θα πλησιάσει το 10%, εμείς είμαστε ακριβώς στον πάτο του βαρελιού. Η ελληνική οικονομία είναι καταχρεωμένη και διαλυμένη.
Ο αντίπαλος της Δύσης, η Κίνα και η Ανατολή, δεν αποτελούν μια εργατική πίεση ‒όπως παλαιότερα η ΕΣΣΔ‒ για κοινωνικό κράτος και ισότητα, αντίθετα λειτουργούν ως αντίβαρο στις δυνάμεις της ελευθερίας, ως ένα (πετυχημένο) οικονομικό και κοινωνικό υπόδειγμα ολοκληρωτισμού.
Κοινωνίες που αντιστέκονται σθεναρά, η επιχειρούν να αντισταθούν, είναι είτε κάποιες με βαθιά δημοκρατική παράδοση, όπως π.χ. η Σουηδία, η είτε αυτές που προσπαθούν να βάλουν φίλτρα στην κεφαλαιοκρατική παγκοσμιοποίηση. Η Σουηδία είναι η ζωντανή απόδειξη ότι τα «υγειονομικά» μέτρα δεν είναι υγειονομικά.
Ο φασισμός σε κάθε ιστορική στιγμή εμφανίζεται με άλλα χαρακτηριστικά, όμως πάντα είναι πρωτόγονος. Γι’ αυτό ακριβώς στην δημόσια συζήτηση επικρατεί ο κρατικός και «επιστημονικός» μονόλογος, ενώ ποινικοποιείται πλέον και διώκεται κάθε άλλη άποψη
3. Η ψηφιοποίηση του ελέγχου του πληθυσμού μέσω του «πράσινου πάσου» θα εξελιχτεί με ταχύτητα που θα θυμίζει την έκρηξη του Βεζούβιου και την καταστροφή της Πομπηίας. Ο Μαρξ κάποτε έγραφε: «Το ίδιο το κεφάλαιο είναι η κινούμενη αντίφαση: προσπαθεί να περιορίσει τον χρόνο εργασίας στο ελάχιστο, ενώ από την άλλη πλευρά θέτει τον χρόνο εργασίας σαν μοναδικό μέτρο και πηγή του πλούτου». Σήμερα, από τη μία υπάρχει περίσσευμα εργασίας και τεράστια αύξηση της παραγωγικότητας που προμηνύει ακόμη μεγαλύτερο περίσσευμα· από την άλλη το σύστημα κρατήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες στις ΗΠΑ και σε μια πλειάδα δυτικών χωρών, εκτός ίσως των υπερπλεονασματικών, όχι από τους μισθούς αλλά από τον δανεισμό των νοικοκυριών. Συγχρόνως, η παγκοσμιοποίηση και οι εργάτες-επιστήμονες-νομάδες περιορίζουν περισσότερο και συνεχώς το μερίδιο της εργασίας. Ο καπιταλισμός αλλάζει πάλι μορφή. Οι παλιές μεσαίες τάξεις καταστρέφονται, τμήμα τους γίνεται λούμπεν προλεταριάτο. Πρέπει να ελεγχθούν.
4. Δεν μπορούν οι «ειδικοί» να καθορίζουν την ζωή. Δεν είναι δυνατόν χάριν κάποιου αόριστου «γενικού»-«υγειονομικού» συμφέροντος να ρυθμίζεται η ζωή και να καταλύεται κάθε αρχή δικαίου. Σήμερα, βέβαια, δεν υπάρχει καν υγειονομικό συμφέρον. Αλλά σε μια υποθετική κοινωνία του μέλλοντος, θα μπορούσαν ή θα έπρεπε άραγε οι «ειδικοί» να κυβερνούν; Η πιο εύστοχη απάντηση έχει δοθεί από έναν άλλο πρόγονο της Αριστεράς – απλώς την υπενθυμίζουμε: «Οι σοφοί, δηλ. οι επιστήμονες που θ’ αποκτήσουν την εξουσία, θεωρώντας τούς υποταγμένους ανθρώπους σαν σάρκα σε πνευματική και κοινωνική εξέλιξη, θα τους μεταχειριστούν σαν κουνέλια, που τα γδέρνουν με πρόσχημα τον δρόμο του μέλλοντός τους». (Μπακούνιν).
5. Το πολιτικό κενό: Μπορεί κάποιοι προσωρινά να κερδίζουν, αλλά δεν κυριαρχούν. Η υπερδεκαετής οικονομική κρίση, σε συνδυασμό με τα ασφυκτικά αστυνομικά μέτρα, τον εξαναγκασμό και τον αποκλεισμό λόγω «πανδημίας», έχει δημιουργήσει ένα μεγάλο ρήγμα στην ελληνική κοινωνία, με πιο μεγάλο βάθος στη νεολαία που δέχεται και την πιο μεγάλη επίθεση. Ένα ρεύμα αντίστασης, δημοκρατίας κι ελευθερίας, ακέφαλο και ακηδεμόνευτο, έχει εμφανιστεί σε όλη την Ευρώπη και ήδη στη χώρα μας έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο πολιτικό και κοινωνικό κενό. Ένα ρεύμα που επιχειρείται να κατασυκοφαντηθεί από πολλές πλευρές ως «ακροδεξιό», θρησκόληπτο, κ.ά.
Η εποχή θυμίζει τα χρόνια μετά τις πλατείες, και αυτό οδηγεί στην ανάγκη της πολιτικής και κοινωνικής συσπείρωσης όλων όσων θέλουν να βαθύνουν το στίγμα των δυνάμεων της Δημοκρατίας, της Ελευθερίας και της Εργασίας – και θέλουν να νικήσουν μαζί τους.
* Ο Κώστας Παπουλής είναι εκπαιδευτικός
