Γράφτηκε τον Απρίλιο του 2000
Περιέχεται στο βιβλίο: «Μυθολογίες και Μεταλλάξεις»
ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ αλλοιώσεις και παραμορφώσεις του «υποκειμενικού πνεύματος» είναι ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά συμπτώματα της ιδεολογίας και ψυχολογίας του φασισμού. Μια τέτοια νοσηρή κατάσταση αυτοπεριορισμού του πνεύματος, αλλοίωσης και μετάλλαξής του ζει σήμερα η ανθρωπότητα. Αυτό που θεμελιώνεται ιδεολογικά είναι η έννοια της μιας «φύσης» και της μιας «καθολικότητας», ο ολοκληρωτισμός δηλαδή της μιας σκέψης (Νέα Τάξη). Και η παραμόρφωση του πνεύματος συνίσταται στη ναρκωτική απάθεια και μοιρολατρική αποδοχή αυτής της ομοιομορφίας και ακινησίας της φύσης.
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ της «εκσυγχρονιστικής» αγυρτείας τα συμπτώματα των πνευματικών παραμορφώσεων παίρνουν πιο βίαιη μορφή.
Ο ίδιος ο «εκσυγχρονισμός» (σοσιαλδημοκρατικός νεοφιλελευθερισμός) είναι ένας βίαιος ακρωτηριασμός της σκέψης, η μετάλλαξη των ιδεών, η μεταπήδηση από ένα σύστημα ιδεών στο αντίθετό του. Και είναι κραυγαλέο σύμπτωμα νοσηρής ιδεολογίας και ψυχολογίας να μην αντιλαμβάνεται ή να μη θέλει να αντιληφτεί το «υποκειμενικό πνεύμα» τη μετριότητα του πνεύματος αυτής της ιστορικής μετάλλαξης των ιδεών, την πολιτική και ηθική ασημαντότητα αυτής της μετάλλαξης, τις αντιδημοκρατικές της ψυχώσεις και τις μακάβριες αντιδραστικές της γκριμάτσες.
ΟΤΑΝ σήμερα το πνεύμα δεν εξεγείρεται μπροστά σε πράξεις που αναβιώνουν το σκοταδισμό και ανανεώνουν το συντηρητικό και αντιδραστικό συσσίτιο του πνεύματος τότε πράγματι βρισκόμαστε σε μια κατάσταση νοσηρή και άκρως ανησυχητική: Στην αναβίωση των πιο μοχθηρών και βάρβαρων μορφών αντίδρασης.
Γιατί όμως ο πνευματικός κόσμος όχι μόνο σιωπά μπροστά στα εγκλήματα της εξουσίας, αλλά και τα εξωραΐζει; Και ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτής της ιστορικής αλλοίωσης του «υποκειμενικού πνεύματος»; Για να απαντήσουμε θα πρέπει πρώτα να σκιαγραφήσουμε κοινωνικά τη διανόηση.
Ο ταξικός ρόλος της διανόησης
ΟΙ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΙ, ως ιδιαίτερο κοινωνικό στρώμα (όχι ως ατομικές περιπτώσεις) έπαιξαν πάντα και παίζουν ανασχετικό ρόλο στην Ιστορία. Η ενδιάμεση κοινωνική τους θέση τούς δημιουργεί την αυταπάτη της «ανεξαρτησίας» και «αμεροληψίας», την ψευδαίσθηση ότι βρίσκονται εκτός και υπεράνω των τάξεων. Η τέτοια «ανεξαρτησία» και «αμεροληψία» των διανοουμένων αντικειμενικά ευνοεί τον καπιταλισμό, είναι η «αμεροληψία» υπέρ του κεφαλαίου.
Η ΤΑΞΙΚΗ ιδεολογία των διανοουμένων, ως συνισταμένη πολιτική τάση, δεν υπερβαίνει, προς τα αριστερά, ένα ριζοσπαστικό φιλελευθερισμό. Προς τα δεξιά τα όρια είναι ανοικτά προς την αντιδραστικότερη πολιτική έκφραση του καπιταλισμού: το φασισμό.
Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ του διανοούμενου, ακόμα και στην περίπτωση της έσχατης οικονομικής του εξαθλίωσης, δύσκολα ξεπερνάει τον ιδεολογικό φραγμό της μικροαστικής μεταρρυθμιστικής αλλαγής. Πάντα ελπίζει ότι θα «φτιάξουν τα πράγματα». Και τα πράγματα για το μικροαστό «φτιάχνουν», εάν ατομικά ο ίδιος αποκτά υλικά ή κοινωνικά αγαθά. Ο μικροαστός δεν αναζητά λύσεις ομαδικές, αλλά ατομικές –την ατομική του πορεία την παίρνει για πορεία της ιστορίας.
ΟΙ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΙ (ως κοινωνική ομάδα πάντα) ανήκουν είτε «φύσει» είτε «θέσει» κατά μεγάλο ποσοστό στη μικροαστική τάξη. Μετέωροι ανάμεσα στις δύο μυλόπετρες της Ιστορίας, το Κεφάλαιο και την Εργασία, συνθλίβονται από αυτές και αφομοιώνονται αδιάκοπα και προς τις δύο αντίρροπες κατευθύνσεις, έστω κατά άνισα ποσοστά.
Εδώ πρέπει να τονιστεί τούτο: Αν η καπιταλιστική εξέλιξη προλεταροποιεί ένα μεγάλο μέρος μικροαστικών στρωμάτων, αυτό δεν σημαίνει ότι τα διαφοροποιεί ταυτόχρονα και επαναστατικά. Η δίψα της «ανόδου», ο καριερισμός, ο τυχοδιωκτισμός, η παλινωδία, η ταλάντευση και η πολιτική προδοσία είναι κύρια γνωρίσματα της μικροαστικής ψυχολογίας.
ΦΥΣΙΚΑ υπάρχουν και οι ατομικές περιπτώσεις των διανοουμένων που «υψώθηκαν ως τη θεωρητική κατανόηση του συνόλου της ιστορικής κίνησης» με αποτέλεσα να έρθουν σε ρήξη με την τάξη τους και να περάσουν στις γραμμές του σοσιαλισμού και της επανάστασης.
Ο κομφορμισμός
«Θαρρείς κεντρισμένα από αόρατα πνεύματα, τα ηλιακά άτια
του χρόνου περνάνε σέρνοντας το ελαφρό φορτίο του πεπρωμένου μας
και δεν μας μένει τίποτε άλλο παρά να κρατήσουμε σταθερά, με ακλόνητη
αποφασιστικότητα τα ηνία…Πώς θα μπορούσα να παζαρέψω όταν
επρόκειτο για τη φυσική τιμή της ύπαρξής μου?»
Γκαίτε
ΤΑ ΛΟΓΙΑ αυτά ενός μεγάλου πνεύματος αντηχούν σήμερα παράφωνα. Οι πνευματικοί άνθρωποι όχι μόνο δεν «κρατούν τα ηνία», αλλά και αχαλίνωτα «παζαρεύουν τη φυσική τιμή της ύπαρξής τους». Χωρίς ευαισθησία, όραση και ακοή, λόγω της κοινωνικής τους αποξένωσης και ενσωμάτωσης στους μηχανισμούς εξουσίας, απολαμβάνουν την ηρεμία του βολέματος. Απολαμβάνουν τα προνόμια του κομφορμισμού τους. Δεν ρισκάρουν και δεν διακινδυνεύουν τίποτα.
ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ του πνεύματος έχουν φτάσει σήμερα στο σημείο να πιστεύουν αυτό που λένε, επειδή είναι ωφέλιμο να το πιστεύουν.
«Πιστεύω το ωφέλιμο» είναι η φιλοσοφία του κομφορμισμού. Εσωτερικεύουμε αυτό το σύστημα κατήχησης, διαστροφής και εξαπάτησης και μετά επιδιώκουμε να αποτελέσουμε ένα «πρόθυμο» μέλος των προνομιούχων ελίτ που ελέγχουν τη σκέψη και την κατήχηση.
«ΠΟΛΥ σπάνια αν όχι ποτέ, κάποιος μπορεί να αντέξει αυτό που αποκαλείται «γνωστική παραφωνία», να λέει ένα πράγμα και να πιστεύει κάτι άλλο. Αρχίζεις να λες ορισμένα πράγματα, επειδή είναι ανάγκη να τα πεις και πολύ σύντομα τα πιστεύεις, επειδή απλώς πρέπει να τα πιστέψεις» (Νόαμ Τσόμσκι).
Η ΚΟΜΦΟΡΜΙΣΤΙΚΗ διανόηση αποφεύγει κάθε σύγκρουση που θα τάραζε την ηρεμία της ενσωμάτωσης και του βολέματος. Γι’ αυτό βλέπουμε τις ελίτ των μορφωτικών προνομίων να μην αντιδρούν και στις πιο θηριώδεις πράξεις και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και ταυτόχρονα να συκοφαντούν τα επαναστατικά κινήματα και τις λαϊκές εκδηλώσεις (εξέγερση των μαθητών, υπόθεση Οτσαλάν, διαδηλώσεις για την επίσκεψη Κλίντον κλπ).
Οι μεταπράτες της εξουσίας
«Ο ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ της ευφυίας», γράφει ο Πιερ Μπουρντιέ, είναι χειρότερος από τους λοιπούς. Αυτό το παράσημο της κοινωνικής διάκρισης υπερασπίζονται (και εμπορεύονται) οι σημερινοί διανοούμενοι: οι εκπρόσωποι της πνευματικής εργασίας και των μορφωτικών προνομίων.
ΑΥΤΟΙ οι κάτοχοι των μορφωτικών προνομίων είναι που παράγουν και αναπαράγουν το τσιμέντο της κρατούσας ιδεολογίας και ηθικής. Ο λόγος αυτού του πνευματικού ιερατείου είναι ο λόγος της εξουσίας. Το κυρίαρχο ιδεολογικό στοιχείο αυτού του λόγου είναι η επιβολή της σιωπής. Υπερασπίζονται, όλοι αυτοί, με νύχια και με δόντια το μονοπώλιο της εξουσίας του λόγου τους και ασκούν μια βία αόρατη, αλλά καταθλιπτική. Το ιδεώδες του λόγου των πνευματικών ελίτ είναι το ιδεώδες του λόγου της εξουσίας: Ο εξαναγκασμός των πολιτών στη σιωπή. Το να λειτουργεί ο καθένας σαν αστυνόμος του εαυτού του και των άλλων, σαν μυστική αστυνομία της σκέψης του…
ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ για την κατανόηση αυτής της εξουσιαστικής λειτουργίας του λόγου των πνευματικών ελίτ είναι, όπως αναφέραμε, τα κοινωνικά προνόμια που απολαμβάνουν. Προνόμια που υφαίνουν τη μορφωτική συνενοχή και κατασκευάζουν τη συνοχή της εξουσίας των ιεραρχιών.
Ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ καταμερισμός εργασίας και τα συνακόλουθα προνόμια δημιουργούν ακόμα και μια ασυνείδητη τάση υπεράσπισης αυτών των προνομίων από τη μειοψηφία των διανοουμένων που τα κατέχει. Και τα προνόμια αυτά σήμερα είναι πολύ μεγάλα. Εκτός από την αίγλη και το κύρος, οι διανοούμενοι ασκούν σημαντικό μέρος της κοινωνικής εξουσίας. Εξουσία ιδιαίτερα ισχυρή στις σύγχρονες κοινωνίες, όπου η βία ασκείται όλο και περισσότερο με μεσάζοντες, διαμορφωτές και ελεγκτές της κοινής γνώμης: Ειδήμονες που νομιμοποιούν την κοινωνική τάξη πραγμάτων.
ΤΟ ΑΛΛΟΘΙ αυτού του πνευματικού εξουσιαστικού λόγου είναι η αυτοπροβολή των μεταπρατών της εξουσίας και των ελεγκτών της κοινής γνώμης ως κοινωνικά αδέσμευτων και ουδέτερων. Ασκούν μέρος της εξουσίας και αυτοπροβάλλονται ως εχθροί της εξουσίας. Φυσικά «εξορίζουν» κάθε ενοχλητική ιδέα και καταδικάζουν στη σιωπή κάθε κοινωνική αντίσταση και κάθε τι που στρέφεται κατά της ιεραρχίας της εξουσίας.
ΑΥΤΗ η γλώσσα της σιωπής και η «αλήθεια» της μας κυκλώνει σήμερα ασφυκτικά. Είναι ο λόγος των μεταπρατών της εξουσίας, των ημιμορφωμένων διαμεσολαβητών και ελεγκτών: Δίχως αισθαντικότητα και ενόραση, ανέρωτος και ανέραστος, υποτελής και προϊόν μιας συμβιβασμένης ζωής, που μπερδεύει, όπως εύστοχα τονίζει ο Κωστής Μοσκώφ, «την πραγματικότητα με την οργανική αναπηρία, τα μαθηματικά με την ιστορία ή τη φιλοσοφία, την «επαρχία» με το σύνολο του κόσμου…»
Η «αριστερή» διανόηση
ΣΤΙΣ κρίσιμες καμπές της Ιστορίας παρατηρούνται τα περισσότερα ναυάγια. Η τρομακτική συσσώρευση γεγονότων που η συνείδηση αδυνατεί να τα εξηγήσει επιφέρουν μια παραμορφωτική αλλοίωση πάνω σε αυτή τη συνείδηση. Σε αυτές τις καμπές πληθαίνουν τα κρούσματα, μέσα στις τάξεις των διανοουμένων της «αριστεράς», της συνθηκολόγησης, της φυγής, της λιποταξίας και της «αποδέσμευσης» από τους κοινωνικούς αγώνες.
ΟΙ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΙ της «αριστεράς» συνθλίφτηκαν αδικαίωτοι ανάμεσα στην καπιταλιστική σκύλα και τη σταλινική Χάρυβδη. Πολλοί αναζήτησαν τη σωτηρία προς τα πίσω, στους νεκρούς του παρελθόντος με το πρόσχημα της ανακάλυψης μιας «καινούργιας αλήθειας». Γενικά αφομοιώθηκαν από τη φιλοσοφία των κατεχόντων…
Η «ΑΡΙΣΤΕΡΗ» ελληνική διανόηση θεωρητικά ανεπαρκής και ιδεολογικά ραχιτική από τη γέννησή της έχει σήμερα πλήρως αποσυντεθεί και η πολιτική της σκέψη αποχρωματιστεί. Ριγμένη μέσα στο σίφουνα των γεγονότων της εποχής, δίχως κανενός είδους προπαρασκευή –ιδεολογική, πολιτική, ηθική- ένιωσε περισσότερο ασταθής και πιο έντονα το αίσθημα της ανασφάλειας. Έτσι γονάτισε αξιολύπητα μπροστά στις δυσκολίες και τους κινδύνους της Ιστορίας.
ΣΗΜΕΡΑ πολλοί από αυτούς τους πρώην αριστερούς διανοούμενους αποτελούν «τα ηθικά αποδεκτά ρούχα» της καθεστωτικής προπαγάνδας και της κυβερνητικής βίας και τρομοκρατίας. Με το ηθικό ανάστημα του πρώην αριστερού βάζουν λαθραία στο σύστημα του «εκσυγχρονιστικού» νεοφιλελευθερισμού το κύρος των αριστερών ιδεών.
Βρισκόμαστε εδώ μπροστά σε ένα από τα θλιβερά φαινόμενα της Ιστορίας και σε ένα από τα πιο αποκρουστικά συμπτώματα της ανθρώπινης ψυχολογίας: «Αριστεροί» διανοούμενοι να εξαργυρώνουν την ιστορία τους στο χρηματιστήριο των καπιταλιστικών αξιών, να προσκυνάνε την εξουσία και την πιο ακραιφνή νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση και ταυτόχρονα να εμφανίζονται με ισόβιο πιστοποιητικό αριστερών φρονημάτων για κάποια παρελθούσα δράση.
ΑΥΤΟ το «κοσμικό ιερατείο» των πρώην αριστερών διανοουμένων και δημοσιογράφων αποτελεί σήμερα την πιο μοχθηρή γκριμάτσα της κυβερνητικής προπαγάνδας. Είναι αυτό που επιχειρεί, με θράσος απύθμενο, να παρουσιάσει την κατεστημένη ηθική και νομιμότητα και τη δική του «κουλτούρα», σαν τις υπέρτατες αξίες της κοινωνίας.
ΗΤΑΝ αυτοί οι πρώην αριστεροί που με μελοδραματική αφέλεια και κομπάζουσα ειρωνεία συκοφαντούσαν το μαθητικό κίνημα. Ήταν αυτοί που συγκρότησαν το μέτωπο των διανοουμένων υπέρ της κυβέρνησης στην υπόθεση Οτζαλάν με τις επινοήσεις του τρόμου της πατριδοκαπηλίας και του εθνικισμού. Είναι αυτοί, Ιάγοι μακιγιαρισμένοι, που εξωράισαν τη ΝΑΤΟϊκή θηριωδία κατά της Γιουγκοσλαβίας και επιχείρησαν να μας πείσουν, κατά την επίσκεψη του Κλίντον, ότι πρέπει να υποταχτούμε στη «νομιμότητα» της «Νέας Τάξης».
ΑΠΟΤΕΛΕΙ, συνεπώς, ιστορική αλλοίωση του πνεύματος και φασιστικό σύμπτωμα όταν αριστεροί διανοούμενοι μεταλλάσσονται, γίνονται οικότροφοι της εξουσίας και πρωτοπόροι κήρυκες της παθητικότητας και της υποταγής στη «νομιμότητα» και τα «αξιώματα» της καπιταλιστικής τάξης, της «Νέας Τάξης»…
Απρίλιος 2000
ΑΝΟΙΞΤΕ ΚΑΙ ΕΔΩ:
http://www.resaltomag.gr/forum/viewtopic.php?t=4800
