Όταν η ανοησία κυριαρχεί πάνω στην πολιτική σκέψη, η βλακεία αποθρασύνεται. Το θράσος της βλακείας δίνει το στίγμα της παρακμής. Μία από τις εκδηλώσεις αυτού του θράσους, που το ζούμε αυτές τις ημέρες ιδιαίτερα, είναι η εκλογική φωτογραφία: Ένα ακόμα μέσον γελοιοποίησης της πολιτικής…
Βεβαίως, η εκλογική φωτογραφία αποτυπώνει και δεν γεννά τον πολιτικό παραλογισμό. Ακριβέστερα αποτυπώνει τη διαστροφή που έχει υποστεί η έμμεση, «αντιπροσωπευτική» δημοκρατία: Εκφράζει και αποκαθιστά τον πατερναλιστικό χαρακτήρα των εκλογών.
Η φωτογραφία συμπυκνώνει τη γλώσσα και την κοινωνική ζωή στα προσωπικά κίνητρα, τις οικογενειακές και ψυχικές συνθήκες του υποψηφίου. Εγκαθιστά, με την εικόνα, έναν προσωπικό δεσμό ανάμεσα στον υποψήφιο και τους ψηφοφόρους. Ο υποψήφιος προτείνει στην κρίση του ψηφοφόρου όχι ιδέες, αντιλήψεις και προγράμματα, αλλά ένα προσωπικό ντύσιμο, μια στάση, ένα προσωπικό δεσμό.
Η φωτογραφία λέει ο Ρολάν Μπαρτ, «είναι ένα αντιδιανοητικό όπλο, τείνει να εξαλείψει με ένα τέχνασμα την «πολιτική» (δηλαδή, ένα σύνολο από προβλήματα και λύσεις) προς όφελος ενός «τρόπου ύπαρξης» μιας κοινωνικο-ηθικής θέσης…»
Η φωτογραφία προσφέρει στον ψηφοφόρο την ίδια του την εικόνα σε μεγέθυνση και τον καλεί να εκλέξει τον ίδιο τον εαυτό του κάνοντας πληρεξούσιο τον υποψήφιο. Είναι, με δυο λόγια, ένα μέσα φενακισμού της συνείδησης.
Ο πιο συνηθισμένος τύπος φωτογραφίας είναι αυτός της κοινωνικής θέσης, της παχυλής σοβαρότητας και του καθωσπρεπισμού.
Υπάρχει ακόμα και ο τύπος του διανοούμενου (πρόκειται φυσικά για τύπο «σημαινόμενου» διανοούμενου και όχι «φυσικού»).
Εδώ, όπως αναλύει ο Μπαρτ, έχουμε την υποκριτική διανοητικότητα της Δεξιάς και την «οξύτατη» διανοητικότητα της Αριστεράς.
Σε αυτόν τον τύπο φωτογραφίας επιδιώκεται να σημειοδοτηθεί η σύζευξη της σκέψης και της βούλησης, του στοχασμού και της πράξης. Τα σημεία που χρησιμοποιούνται είναι ποικίλα:
Τα μισόκλειστα βλέφαρα: Αφήνουν να διαφαίνεται ένα βλέμμα διαπεραστικό, που μοιάζει να αντλεί τη δύναμή του από ένα εσωτερικό ονειροπόλημα και από γνώση της πραγματικότητας. Εδώ συνδυάζεται ο κοινωνικός ιδεαλισμός με τον αστικό εμπειρισμό.
Το στοχαστικό βλέμμα: Υποδηλώνει την τυραννία ενός ιδανικού μεγαλόψυχα καθηλωμένου στα απόκρυφα συμφέροντα της καθεστηκυίας τάξης. Ο υποψήφιος μοιάζει να ατενίζει ένα φως, που τον απορροφά και τον ανυψώνει σε οραματισμούς και περιοχές ανώτερων αισθημάτων, περιοχές όπου τα πάντα συνυπάρχουν ειρηνικά…
Η φωτογραφική συμβατότητα διαθέτει πληθώρα σημείων. Άλλα υπογραμμίζουν το ρεαλισμό του υποψηφίου, άλλα το διεισδυτικό πνεύμα, τη σοβαρότητα, την ειλικρίνεια και άλλα ασκούν εκβιασμό πάνω σε ηθικές αξίες: πατρίδα, στρατό, οικογένεια, τιμή κ.λ.π.
Σήμερα, μας κατακλύζουν οι φωτογραφίες των «αυτοδημιούργητων», «αετονύχηδων» της «ρεμούλας» και της «αρπαχτής». Στιλπνές ρυτιδώσεις επιθετικής βουλιμίας, μέσα σε ένα εκφραστικό πλαίσιο καταθλιπτικής πνευματικής κενότητας: οι πολιτικά και ηθικά ευνούχοι…
Η ιδεολογία της εκλογικής φωτογραφίας είναι μία: Η αποπολιτικοποίηση και ο προσωπικός προσηλυτισμός.
